Donostia – Mendekotasun-sistemak pertsona gehiagori eman zien arreta 2024an –guztira, 1,5 milioiri–, eta itxarote-zerrenda murriztu zen arren, oraindik 270.325 pertsonak jarraitzen dute prozeduraren baten zain. Gainera, egunero 94 mendeko hiltzen dira prestazio edo zerbitzurik jaso gabe, hau da, bat hamabost minuturo. 2024an, 34.252 pertsona hil ziren balorazio edo asistentzia baten zain. Mendekotasunaren Behatokiaren azken txosteneko datuak dira, Gizarte Zerbitzuetako Zuzendarien eta Gerenteen Elkarteak aurkeztutakoak, eta Espainiako Gobernuak eta autonomia erkidegoek iaz sistema aplikatu zuteneko balantzea jasotzen du.
Aurreko urtearekin alderatuta, datu positiboak eman ditu sistemak: 106.558 pertsona gehiago artatu dira, 69.650 pertsona gehiagori aitortu zaie beren mendekotasun egoera, 104.276 eskaera egin dira eta 93.584 graduko ebazpen gehiago eman dira.
Baina elkarteko presidente Jose Manuel Ramirezen arabera, sistemak aurrera egiten du kostu txikiagoko prestazio eta zerbitzuekin, hala nola telelaguntzarekin edo familiako zaintzaileen prestazioekin. “2021etik 2023ra bitartean Txoke Planarekin finantzaketak nabarmen gora egin duen arren, ezin izan da eragotzi sistemak low cost eredu bat garatzea, intentsitate edo kopuru oso txikiko prestazio eta zerbitzuekin, zeinak ez baitiete erantzuten mendekotasun-egoeran dauden pertsonen beharrei”, argudiatu zuen.
Artatutako pertsona bakoitzeko gastua 6.189 eurokoa da, baina legea aplikatzen hasi zen lehen urteetan 7.909 eurokoa zen (2009an). Onuradunen % 42ri familiako zaintzaileek ematen diete arreta, eta hilean, batez beste, 264 euro jasotzen dituzte (168 euro I. gradurako, 277 II. gradurako eta 384 III. gradurako).
Espainian, telelaguntzako prestazio bakarra duten 65.973 onuradun daude, 2023an baino 4.976 gehiago (hiru kasutik bat Madrilgo Erkidegokoak dira).
2024a 270.325 pertsonarekin amaitu zuen prozedura baten zain: 142.466 pertsona eskubide aitortuarekin arreta zain, aurreko urtean baino 36.778 gutxiago. Horiei, gainera, 127.879 pertsona daude baloratzeke, duela urtebete baino 10.698 gehiago, txostenak zehazten duenez. Azken aldiko erritmoari eutsiz gero, hamar urte baino gehiago beharko lirateke arreta osoa lortzeko. “Itxaron zerrendak murriztu behar dira, mendekotasunaren arretarako batez besteko denbora hamar egun igo da, hori jasanezina da. 180 egunetan artatu behar da”, legeak dioen bezala, adierazi zuen Ramirezek.
Balantzeak erakusten du enplegu-sorkuntzan izandako inpaktua murriztu egin dela (inbertsio publikoko milioi bat euroko 40 enplegutik behera), eta Estatura itzulitakoen tasa ere murriztu egin dela.
