ETORKIZUNEKO belaunaldientzakoopari bat da;zientzia eta arteen garapenazaspertuta, txoko basatihau ondo gordetako babeslekutzathartuko dutena; animaliak lasaiugaltzen diren lekua eta munduosoko ameslariei harrera dituena,Pirinioetako oihan hau errespetuztratatu eta maite duen jendea.Paradisuaren moduko zerbait da,gizakia agertu aurretik naturakizango zuen itxura. Lucien Brietargazkilari frantsesa ziur zegoenOrdesa eta Monte Perdido ParkeNazional bihurtu behar zirela, iparramerikarrekYellowstonen eginzuten moduan, eta hitz horiek balia tu zituen duela ehun urte, EspainiakoGobernua, Huescako Aldundiaeta Real Sociedad Geográfica erakundeakonbentzitzeko.
Poeta izateko ametsa bete gabe,Briet bidaiari bizardun bitxi bat izanzen, lanbidez publizista, eta 1890 eta1911 urteen artean 20tik gora espedizioburutu zituen Pirinioetanzehar. Paseoan ibili, eskalatu etaargazkiak egin zizkien bidexka, tontor,glaziar, ur-jauzi, koba eta basoei,bertako giden laguntzarekin. Sasoihartako gizon eta emakumeen irudiaketa paisaia, landaredia eta animalien1.600 argazki baino gehiagoutzi zizkigun. Argazkiekin batera,ehunka artikulu, idazki eta tratatuzientifiko egin zituen. Bertan aurkituzuen bere bizitzako egiteko nagusia:txoko hau etorkizunean ere jendeakgozatzeko moduan egotea. Etalortu egin zuen.
1916an, Pedro Pidalek, AsturiaskoVillaviciosako Markesa, Brietenideiekin bat egin zuen eta ParkeNazionalen lehenengo legea sortzeadefendatu zuen, Madrilgo Senatuan.Bi urte beranduago,1918ko abuztuaren16an, Ordesako ParkeNazionala edoAra ibaiarenaizendatu zen.
Gaur egun,Ordesa etaMonte PerdidoParke Nazionalaizeneko eremua15.000 hektareatikgorako lekua da.Bidexkak, haran izoztuetakour-jauziak eta 3.000 metroko 30tontor baino gehiago daude, Europakokaredun mendigunerik altuena.Baso hostotsu eta marduletan,38 ugaztun espezie bizi dira ?Pirinioetakoespezie endemikoak etasarrioa, hartz arrea edota orkatza,besteak beste?, 68 hegazti mota;horien artean, txori txikiak, ugatzhandia edota Tengmalm hontza; etabestelako arrain eta anfibioak.Ibiltari eta mendizaleak etengabeatzera eta aurrera dabiltzala ematenduen arren, egunean ezin dira 1.800 pertsona bainogehiago sartu parkean.
Ordesa lekubakana da munduan,HegoKoreako Jejuuharteko Hallasan ParkeNazionala-rekin batera:GizateriarenMunduko Ondarea,BiosferarenErreserba eta Geoparkeizendapenak jaso dituUNESCOren eskutik. “Koroahirukoitza”, hala esaten du parkekozuzendari Manuel Montesek.2011tik da zuzendaria eta parkekozaindari nagusia. Beti gogoraraztendu bere lehentasuna eta gainerakolangileena duela mende bateko aitzindarienberbera dela: Inguruazaindueta babestea. Berezikigugandik, gizakiongandik. Zuzendariarekinbatera, 33 profesionalaritzen dira horretan (informatzaileak,zaindariak, mantenimendukolangileak, ikertzaileak?).Zuzendariaren aginduetara lan egitenduten zaindarietako bat ManoloMorales da, 55 urteko gizona.
Lucien Briet Charly-sur-Marneherrikoa zen, Paristik gertu. Milakilometroko distantzia eta trenez27 orduko bidaia zituen hainbestemaite zituen Aragoiko mendietaraheltzeko. Manolori antzeko zerbaitgertatzen zitzaion. 1996an, Madrilgobizimoduaz nekatuta, bereemaztearekin eta seme-alabekinaldatu zen Pirinioetara, Huescara.“Nire pasioa mendiak ziren. Hirianitota sentitzen nintzen. Asteburubatlibre geneukan guztietan mendietaragerturatzen ginen; aldaketabehar genuen”, azaldu diguManolok.
Gaur egun, parkean esperientziahandiena duen langileetako bat da.Bide guztiak ezagutzen ditu. Berelana izaten da, askotan, istripuakedo ezbeharrak saihestea, erdi galdutadabiltzan mendizaleei jarraibideakematea, erreskate lanetanparte hartzea, baina baita parkeabera zaintzea ere.
Bidean goazela, adarrak ukitu, enborrakalde batera jarri, walkie-talkieakonprobatu eta bisitariekin hitzegiten du, hala nola Teresa Alabau,80 urtekoa, bere alabarekin paseoandabilena. Zuhaitz enbor sendo etamardul baten aurrean gelditu diraeta Manolok azaldu du hildako pagobat dela, zuhaitz zahar bat, bainagora begiratuz gero, moztutako ipurdiarengainean hiru kimu berde etamehe ikus daitezkeela: “Zuhaitzberri bat haziko da. Horrelakoa dabasoko bizitza; gu gabe, honek besteehun edo mila urte iraun dezake”,miretsita egiten du hausnarketaOrdesako zaindariak
