Euskal Herriko eta Kataluniako ikertzaileek garatutako adimen artifizial bat (IA) gai da minbizi-zelulak eta zelula normalak bereizteko, baita barruan birus-infekzioaren fase goiztiarrenak detektatzeko ere.
Euskal Herriko Unibertsitatea (UPV/EHU), Donostia International Physics Center (DIPC), Biofisika Bizkaia Fundazioa (FBB) eta Kataluniako Erregulazio Genomikorako Zentroa (CRG) lankidetzan aritu diren proiektu honen aurkikuntzek bidea ireki dute diagnostikorako teknika berriak eta jarraipen-estrategiak garatzeko.
AI of the Nucleus (AINU) izena jarri diote tresnari, eta zelulen bereizmen handiko irudiak eskaneatzen ditu, STORM izeneko mikroskopia teknika berezi batekin lortzen direnak; mikroskopio arruntek ikus ditzaketen baino askoz xehetasun gehiago harrapatzen dituen irudia sortzen du.
Bereizmen handiko argazkiek bereizmen nanometrikoa (nm) duten egiturak erakusten dituzte, hau da, metro baten milmilioirena.
Hala, AAk giza ile baten zabalera baino 20 nm edo 5.000 aldiz txikiagoak diren berrantolamenduak detekta ditzake zelulen barruan, alterazio txikiegiak, giza behatzaileek metodo tradizionalekin detektatzeko modukoak.
"Irudien bereizmena nahikoa indartsua da patroi espezifikoak zehaztasun handiz ezagutzeko, zeluletan DNA antolatzeko moduan gertatzen diren aldaketak barne", azaldu du Pia Cosma ICREA ikerketako irakasleak, ikerketaren egileetako bat eta CRGren ikertzailea denak.
Adituak nabarmendu duenez, etorkizunean informazio mota horrek medikuei "denbora irabazteko aukera" emango die, "gaixotasuna kontrolatzeko, tratamenduak pertsonalizatzeko eta pazienteen emaitzak hobetzeko".
Ia berehalako erantzuna
Irudien bereizmen nanometrikoari esker, EIk zelula baten nukleoan aldaketak antzeman zituen 1 motako herpes sinplearen birusak kutsatu eta ordubetera.
"Normalean, medikuek denbora bat behar izaten dute infekzio bat atzemateko, ageriko sintometan edo gorputzean gertatutako aldaketa handiagoetan oinarritzen direlako", esan du Ignacio Arganda-Carrerasek, ikerketaren egileetako bat eta EHUko ikertzaile elkartuak.
Hala ere, ikertzaileak adierazi duenez, AINUrekin "zelularen nukleoan aldaketa txikiak ikusten ditugu berehala".
Bestalde, Limei Zhongek, ikerketaren egileetako bat eta Guangzhouko (Txina) Guangdongeko Ospitale Herrikoi Probintzialeko (GDPH) ikertzailea, gaineratu du: "Ospitaleetan eta klinikan, AINU erabil liteke odol- edo ehun-lagin soil batetik infekzioak diagnostikatzeko".
Prestakuntza klinikorako oinarriak ezartzen
Ikerketaren egileek ohartarazi dute oraindik "muga garrantzitsuak" gainditu behar dituztela teknologia ingurune kliniko batean probatzeko edo inplementatzeko prest egon aurretik.
Adibidez, STORM irudiak normalean ikerketa biomedikoko laborategietan bakarrik egoten diren ekipo espezializatuekin soilik har daitezke.
Era berean, AAk eskatzen dituen irudi sistemak instalatzea eta mantentzea "inbertsio garrantzitsua da, bai ekipoetan, bai gaitasun teknikoetan", ikertzaileen arabera.
Beste eragozpen posible bat da irudi horiek zelula gutxi aztertzen dituztela aldi berean, eta, beraz, diagnostikoa egiteko, medikuek askoz zelula gehiago harrapatu beharko lituzkete irudi bakar batean, gaixotasun bat detektatu edo monitorizatu ahal izateko.
"STORM irudien arloan aurrerapen azkar asko daude, eta, beraz, mikroskopioak laborategi txikiagoetan edo ez hain espezializatuetan eskuragarri egongo dira laster, baita klinikan ere. Laster esperimentu aurreklinikoak egitea espero dugu", azpimarratu du Cosma doktoreak.
