Eudelek euskal udalen esku jarri du animalien eskubideak eta ongizatea babesteko udal eskumenak zehazten eta garatzen dituen ordenantza, eta, besteak beste, zigorrak ezartzen ditu: 100 eurotik 3.000 eurora artekoak, arau-hauste arinetarako —gorozkiak ez jasotzea eta txiza ez garbitzea—, eta 100.000 eurora artekoak, arau-hauste oso larrien kasuan —besteak beste, tratu txarrak ematea edo mutilatzea—.

Euskadiko Udalen Elkarteak jakitera eman duenez, Batzorde Betearazleak dagoeneko onartu duen ordenantzak hiru lurraldeetako udalek osatutako talde tekniko baten urte eta erdiko lana ekarri du. Dokumentuak 47 artikulu ditu guztira, tartean arriskutsuak izan daitezkeen animaliei buruzko xedapen zehatzak.

Ordenantza berria gomendiozkoa da, eta udalerriko berariazko errealitatera egokitu daiteke, udal bakoitzak erabakitzen duen egokitzapenaren bidez, hala badagokio.

Ehiza, arrantza eta abeltzaintzako animaliak izan ezik

Bere aplikazio eremua lagun egiteko animaliak dira, batez ere txakurrak, katuak eta hudoak, baita animalia laguntzaileak (artzain txakurrak, erreskatekoak) eta exotikoak ere. Beren araudiaren mende egoteagatik eta beste administrazio batzuen eskumena izateagatik, kanpoan geratzen dira ehiza, arrantza eta abeltzaintza, izurriteen kontrola, animalien merkataritza eta salmenta, zoologia-guneak, tauromakia eta ikuskizun publikoak edo konpainiako animaliekin egiten diren jolas-jarduerak.

Arau-dokumentu berri horrek eguneratu egiten du 2006az geroztik indarrean dagoen ordenantza, Eudelek ere egina, eta zehatz garatzen ditu udal-erantzukizunak, hala nola txakurrentzako aisialdi-eremuak edo animaliak establezimendu eta garraioetara sartzea. Udalen eskumen berrien artean, honako hauek nabarmentzen dira: katuen koloniak kudeatzea eta katu komunitarioak kontrolatzea, edota bide publikoan jasotako animaliak aldi baterako zaintzeko udal-zentro bat edo zentro itundu bat izatea.

Esther Apraiz Eudeleko presidente eta Derioko alkateak azaldu duenez, "udalek espazio publikoa arautzeko ardura dugu, baita pertsonen eta lagun egiteko animalien arteko elkarbizitza ingurune gisa ere".

"Ordenantza tresna komuna da Euskadiko Udalek gure udalerrietan animalien zaintza eta ongizatea kontrolatu eta sustatu ahal izateko, segurtasun eta osasun publikoko berme guztiekin eta herritarren arteko gatazkak saihestuz", gaineratu du.

Bere ustez, udal ordenantzak jauzi kualitatiboa suposatzen du animalien ongizatearen kontzeptua barne hartzen duelako, izaki bizidun "sintiente" bezala aitortuz. "Ordenantza honek arduraz edukitzeko betebeharrak eta debekuak zehazten ditu, begirunea eta errespetua oinarri hartuta; gizarte aurreratu batean jokabide jasanezinak saihesteko, esaterako, tratu txarrak edo abandonua", zehaztu du.

Isunak

Horrela, ordenantzak ohartarazpen edo isun arau-hauste arinak ezartzen ditu, 100 eta 3.000 euro artekoak, hainbat arrazoirengatik: mina, beldurra edo estresa eragitea, txakurrak eta katuak transmititu aurretik ez antzutzea; baldintza desegokietan garraiatzea; albaitaritza-tratamendurik ez ematea; krudeltasun-eszenak filmatzea edo argazkiak ateratzea; bide publikotik gorozkiak ez kentzea, edo fatxadetako txiza eta hiri-altzariak ez garbitzea.

Era berean, 3.001 eta 10.000 euro arteko isunak ezartzen ditu arau-hauste larrien kasuan, honako arrazoi hauengatik: lesioak haustea, tratu iraingarria ematea, zozketak, zozketak edo donazioak egitea publizitate-helburuekin, albaitaritza-laguntzarik ez ematea, animalia bakarrik uztea 24 ordu baino gehiago katua edo hudoa denean, edo 12 ordu baino gehiago txakurra denean, eta animalia aireztapenik gabeko ibilgailuetan edukitzea.

Arau-hauste oso larrien artean, 10.001 eta 100.000 euro arteko isunak daude, eta albaitariaren kontrolik gabe tratu txarrak ematea, mutilatzea, sakrifikatzea edo esterilizatzea, animalia modu iraunkorrean lotuta mantentzea, zigortzeko lepokoak erabiltzea edo alkohola, drogak edo botikak ematea daude.

Debekuak

Ordenantzan arautzen diren esparruen artean, bizikidetza arduratsua dago, eta, beraz, espresuki debekatuta dago lagun egiteko animaliak haur-jolasetan, parke bioosasungarrietan eta kirol anitzetarako pistetan sartzea eta egotea.

Era berean, debekatuta dago animaliak iturri apaingarrietan bainatzea eta iturri horiek edateko uraren iturrietatik zuzenean edatea, gizakiek kontsumitzeko.

Udalak zehaztuko ditu ordutegiak eta herriko guneak, hala nola, espazioak, lorategiak, parke publikoak edo hondartzak, txakurrak solte egon daitezkeen lekuak. Oro har, garraio publikoek eta establezimenduek, elikadurakoek izan ezik, esparruko segurtasun-neurriak eta higiene- eta osasun-baldintza egokiak betetzen dituzten animalia lotu eta kontrolatuak sartzeko aukera emango dute.

Gainera, espresuki debekatuta dago lagun egiteko animaliak elikadura-saltokietara, merkatuetara eta supermerkatuetara sartzea; ikuskizun publikoetarako guneetara, igerilekuetara edo osasun-lokaletara sartzea, besteak beste.

Animaliak ibilgailu pribatuan garraiatzeari dagokionez, ibilgailuaren atzealdean egon beharko dute, eta Bide Segurtasunari buruzko araudian ezarritako euste- eta/edo segurtasun-baliabideak erabili beharko dituzte. Halaber, klimatizazio- eta aireztapen-sistema bat izan beharko dute, animaliaren erosotasuna bermatzeko.

Katuen koloniak

Era berean, hemendik aurrera, udalen eskumena izango da udalerri bakoitzean erkidegoko katuen populazioa kontrolatzea. Hori CER metodoaren bidez (harrapaketa, esterilizazioa, markaketa eta itzulera) eta Feliar Koloniak Kudeatzeko Programak garatuz egingo da.

Gainera, Erkidegoko Katuen Udal Errolda sortuko da, eta bertan inskribatuko dira Udalak onartutako katuen koloniak. Bestalde, norbanakoek ezingo dituzte animalien gorpuak euren kabuz desagerrarazi, ezta zabor edukiontzietan utzi ere. Udala, edo animalia eramateko izendatutako enpresa, jabearekin jarriko da harremanetan, eta hark hartuko du bere gain kostua.

Debekatuta dago, halaber, animaliei jaten emateko janariak bide publikoan uztea, salbu eta Udalak eta horretarako ardura duten pertsonek onartutako felina-kolonien kasuan.

Era berean, Udalari dagokio galdutako edo abandonatutako animaliak bide publikotik jasotzea. Gainera, Udalak legez eratu eta erregistratutako irabazi-asmorik gabeko elkarteekin hitzarmenak egin ahal izango ditu animaliak babesteko eta defendatzeko jarduerak egiteko edo animaliak arduraz edukitzeko kontzientziatzeko.