Bieuse elkarteko kide Xabier Alkizak azken bi hamarkadetan lan baldintzek okerrera egin dutela salatu zuen atzo Gipuzkoako Batzar Nagusietako Hizkuntza Berdintasun batzordean. Zentzu berean, foru-parlamentuan ordezkaritza duten taldeei zera eskatu zien, ahal duten heinean, profesionalen egoerari erreparatu eta haur eta gazteei zuzendutako bikoiztutako edukientzako baliabideak handitzea.
EH Bildu taldeak gonbidatuta, Alkizak bere gremioak pairatzen dituen baldintza gogorrak salatu zituen, ETBk -bikoiztaile enpresen bezero nagusienak- azken urteetan hartu dituen erabakien ondorioz. "Erakunde publiko hau izan da euskal bikoizketa dagoen egoerara ekarri duena", adierazi zuen. Bikoiztutako ordu kopuruak "lanbidea bideraezina egiten duten neurri bateraino murriztu dira", gainera, ETBk esleipena lortu nahi izan duten enpresei "salneurriak" jaitsiaraziz. Adibide bat jartzearren, Madril eta Bartzelonan egiten den kalitatezko lana eta ordaintzen diren lansarien hamarren baten truke lan egiten dute euskal profesionalek.
Bieuse elkartea sektoreko langileen "egoera kaskarra eta murriztua salatzeko" eta euren lan baldintzak arautuko dituen lan-hitzarmen bat lortzeko helburuarekin sortu zen. Asmo horrekin, hain zuzen ere, hasi zuten greba orain dela urte eta erdi: "ETB ahotsik gabe utzi genuen". Alkizak "intrusismoa" ere salatu zuen. Sektorean inongo prestakuntzarik gabeko bikoiztaileak sartzen dira lanera, telebista publikoari "kalitatea ez zaiolako axola".
Paradoxikoki, VOD plataformek bultzatutako ikus-entzunezkoen garaian, eta, ondorioz, bikoizketa hazi eta hazi egiten ari den denbora honetan, "Estatu mailan, 1995. urtetik hona euskara da bikoizketa gutxien dituen hizkuntza", azaldu zuen ahots-aktoreak. Beste hizkuntza eta errealitate linguistiko batekin alderatu nahi izan zuen. Galizian, Euskal Herrian bikoizten dena baino hiru aldiz gehiago egiten da, 300 ordu.
2014. urtetik, Eduardo Barinaga ETBko zuzendari izendatu zutenetik, "ez da helduentzako ordu bat bera ere bikoiztu". "Euskarak bakarrik haurrentzako balio du; horrela erabaki zuen norbaitek, nonbait", adierazi zuen.
Ez hori bakarrik: 2015etik hona, Zineuskadiren bitartez urtero batez beste hamaika pelikula euskaratu dira. Aurten, COVID-19ak are gehiago argaldu ditu, berez, jada nahiko meheak diren zifra horiek: 2020an zazpi pelikula bakarrik estreinatu dira euskaraz zinema aretoetan. "Bikoiztutako ordu kopuruak lanbidea bideraezina egiten duten neurri bateraino iritsi dira", esan zuen. Eta datu esanguratsu bat gehitu zuen: orain dela 30 urte lanean ari ziren 150 profesionaletatik, gaur egun, 30 edo 40 inguru bakarrik gelditzen dira.
Zentzu horretan, Alkizak kanpotik iritsitako lanak badituztela adierazi zuen, baina Bieuse horiek aurrera ateratzeko beste zerbait bihurtu behar dutela gehitu zuen: "Ez dugu lan horiei erantzuteko izaerarik".
Herrialdetasuna
Gai honi irtenbidea bilatzeko aukera Eusko Jaurlaritzaren eskumena den arren, euskal bikoiztaileen aferak badu "lurraldetasunarekin" zerikusia. Azaldu zuenez, EiTBk esleipenak egiteko garaian badu arau bat: erakundeko egoitzan kokatuta egon behar dute enpresek.
2003. urtean erakunde publikoaren zuzendaritzaren gomendioaren ondorioz, Edertrack bilbotarrak eta Irusoin donostiarrak handik aurrera esleipen guztiak irabaziko zituen Mixer UTEa sortu zuten. Langileek ETBk Miramonen eta Bizkaian -Iurretan hasieran; Bilbon, ondoren- zituen bi egoitzetan lan egiten zuten. Murrizketak egiten joan ziren heinean, kaleratzeak ere egon ziren; Donostiako lantokia uztea erabaki zuten eta langileak Bilbora joatera behartu zituzten "baldin eta lanean jarraitu" nahi bazuten. "Madrilgo estudioekin konexio bidez lan egiteko aukera dugu, baina ETBk edo Mixerrek ezin dute Donostiako langileekin konexio bidez lanik egin", esan zuen ironiarekin.
Gipuzkoako hiriburuaren inguruan betidanik izan da euskal bikoiztaile profesional talde bat, orain dela 40 urte Prim kalean ofizio hau ikasteko akademia bat ireki zenetik, gogoratu zuen Alkizak. Modu berean, ETBrako lan egiten ez zuten baina beste lanak egiten zituzten enpresak ere izan dira Donostialdean. Iaz, ordea, herrialdean gelditzen zen estudio areto-anitzak, REC Grabaketa Estudioak, itxi egin behar izan zuen, "lan eskasiak eta salneurri negargarriek" eragindako zorretan murgilduta. Itxiera horrekin, Gipuzkoan egin zitekeen lan urria ere desagertu egin da.
