Euskadi, Ikurriña, Eusko Abendaren Ereserkia

2025-11-18ko NOTICIAS DE GIPUZKOAren 2. orrialdean Bog@ndo por la red atala irakurri ondoren idatzi dut gogoeta hau ekarpen gisa. Iragan egun hauetan, “Euskal Selekzioa” eta Palestinako selekzioaren arteko futbol partida baten testuinguru eta gertakarietan izan gara.

Nire elkartasuna adierazten diet giza eskubideen urraketak jasaten dituzten herri guztiei; are gehiago, Nazioarteko Zigor Justiziaren aurrean salatutakoan, gizateriaren aurkako delitu eta/edo genozidio-delitu izan daitezkeelakoan. Kasu honetan, bereziki, Gazak eta Zisjordaniak bizi duten egoera, neurri batean Hamasek gobernatutako Palestina batean. Egoera horren jatorria, hein handi batean, leku horretan ezagutu nuen bisita batean parte hartzeko aukera izan nuen 2006an Eusko Legebiltzarreko Giza Eskubideen eta Herritarren Eskaeren Batzordeko Buru gisa, Izaskun Bilbao Barandica Eusko Legebiltzarreko orduko presidentearekin eta batzorde horretan ordezkaritza zuten alderdietako kideekin batera.

Aldez aurretik, bere presidenteari egin nion bezala, zorionak eman nahi dizkiot Euskadiko Futbol Federakundeari, antzera pairatzen duten beste herri batzuetako selekzioekin –ofizialak izan ala ez, 1936-1939ko gerra “(in)zibilaren” testuinguruan Euskadiren kasuan izan zen bezala– egitea nahiko nuken eta posible izatea espero dudana, izandako ekimena eta topaketagatik. Holakoek badute eta oihartzuna bere helburuetan. Kontzientzia, elkartasuna eta konpromisoa.

Idazki hau eta futboleko partidaren inguruko bera aprobetxatzen ditut, euskal kirol selekzioen ofizialtasun nahia berresteaz gain –gai horretan EAJ-PNVk Eusko Legebiltzarrean zuen ordezkaritzan ere parte hartu nuen–, ikurrekin, nortasun ezaugarriekin eta historiarekiko errespetuarekin zerikusia duten egoerei buruz hausnartzeko. 1979an berretsitako Autonomia Estatutuan jasotako ikurrina eta 1983an Eusko Legebiltzarrak onartutako Eusko Abendaren Ereserkia ereserki ofiziala bezalako ikurrak.

Euskadiko Futbol Federakundearen babesean eta Eusko Jaurlaritzaren ekarpen ekonomikoetan oinarrituta (komeni da gogoratzea urte askotan Eusko Jaurlaritzaren izendapenaren karikaturizazioa egin zela), Euskadi futbol-selekzioaren identifikazio gisa izendapenaren inguruko hamarkada luze batez errepikatu ondoren, futbol-topaketaren inguruan egiaztatutakoaren eta urte askotan bizi izandakoaren ondoren (ez dut aipatu ere egin nahi izandako jarrerez eta, ondorioz, Euskadiko selekzioaren futbol-topaketak egiteko izen eta ikurrei buruz ezagutu nuen egiaren inguruko oraintsuko intrahistoria), urte hauetan guztietan zehar eremu murriztuetan partekatu dudan hausnarketak jendaurrean partekatzeko unea iritsi dela uste dut.

Arreta jarri nahi dut Euskadiko Autonomia Erkidegoaren gaztelaniazko izen ofizialari, bai Euskadi zein País Vasco. Era berean, ikurrinari buruzkoan ere nahi dut arreta jarri. Hau, Euskadiko Autonomia Erkidegokoa da ofizialki, baina agerikoa da Euskadi-Hegoaldean, Euskadi-Iparraldean (Espainiako eta Frantzia estatuetan) eta Diasporan (Euskadi, Euskal Herria) harekiko sentimendua eta erabilia. Hala ere, bere koloreen ustezko lausotzera etorritakoak direnak ere badira eta, antzera, penaz sentitzen dut iragan hurbiletik hona berriki jasatzen duen gainjartze ahaleginarena. (Ederra izan zen ikurriñaren mosaikoa San Mamesen. 1976an Atotxan Real Sociedad eta Athletic Clubeko kapitainen eszena ikurriña legeztatu aurretik zeramatelarik ekarri zidan gogora).

Euskadi-Palestina futbol topaketa-egunera nator, eta aldez aurreko hainbat ekitaldi ikusi eta alderatzen ditut, hala nola, ereserki nazionalen interpretazioa –erakunde ofizial parte-hartzaileen adierazgarri–, dela Joko Olinpikoetan dominak banatu-jasotzean (kirolaren adierazpen gorena), dela hainbeste kirol-ekitaldiren hasierako ekitaldiak –ekitaldi instituzionalak hainbeste herrialdetan ez aipatzeagatik–, eta Euskadiko futbol-selekzioaren partiden esperientzia zehatzaren ondoren (Euskadiko Futbol Federazioaren eta Eusko Jaurlaritzaren babespean), inbidia osasuntsua sentitzen dut, gehienetan, kirolariek beren ereserki nazionalak interpretatu eta entzutean, beren letra abestuz, Nazio gisa konparatzeko sinboloan, Nazio gisa ere konparatzeko (armarriarekin eta erakundeen ordezkaritzarekin batera, hizkuntzaz gain), Euskadin Legegintzako Dekretu bidez musika baino ez duen ereserkiarekin gertatzen dena.

Bekaizkeria osasuntsua, errealitateak erabat lausotzen duena Eusko Abendaren Ereserkia, Euskadiko Ereserkiaren letrarik gabeko interpretazioari dagokionez. Konparazio penagarria izango litzateke, gainera, beste selekzioren bati buruz ariko banintz ere, adibidez, Euskadi-Palestina partidaren egun bereko erreferentziarekin.

Eusko Legebiltzarrak lege gisa onartu zuen Euskadiko ereserkia bere partitura musikalean. Letrarik gabe geratu zen, Eusko Abendaren Ereserkia oraindik ere EAJ-PNVk baino ez zuelako interpretatzen duela hamarkadetako letrarekin. Horren ondorioz, ereserkia, partitura musikal ofizial bat izan arren, bere zentzua txikiagotzearen mende geratu da, ez bada esanguratsuak izan arren beste abesti batzuekin konparatuta barregarri uzten ez denean, edo interpretatzerakoan jarrera erreaktiboengatik, edota ez denean alde batera uzten.

Gogoeta gehiago egin gabe, ziur nago Nazio-Erkidego eta Lurraldeetan, ereserki propio bat eta Egun ofizial bat –baita jai-eguna– egonik, iritsi dela gaur denbora bat Euskadiko Autonomia Erkidegoan modu arrazoituan hitz egin ahal izateko, bai horretarako, bai Euskadiko ereserki ofizialaren letra gisa gehiengoz onartzeko letra egokitu baten aukera berriz aztertzeko, beste aukera batzuk berean errespetatuz, hala nola euskal abesti herrikoiak.

Horrela, gure nortasun-sinboloak sendotzearen alde eginez, bai etxe barruan, bai kanpoan, hainbat aldiz saiatu ondoren bai eta nazio mailako erakundeetako ordezkariekin, eta azken urteotan esplizituak izan diren beste proposamen batzuk errespetatuz, Eusko Abendaren Ereserkiaren jatorrian izandako testuinguruarekin konparatuz bizi garen XXI. mendeko gizarteaz jabeturik eta modu eraikitzailean, Euskadiko ereserkia izan zenaren jatorrizko letraren eguneratzea proposatzen dut gaur egun ofiziala den bere partitura musikalari dagokionez.

Sinesmen erlijioso edo ez ororekiko eta bere eremu pertsonalarekiko errespetutik abiatuta, Gernikako Arbolaren erreferentzia, askatasunaren esanahia eta gure Herriarenganako maitasuna modu kolektiboan mantenduz, eta historia ezagutua eta errespetatua izan dadin, neure ekarpena egiten dut proposatuz:

“Gora (e) ta Gora Euskadi

Aintza (e) ta aintza

gure herri maiteari.

Areitz bat Gernikan da

Zahar, sendo, zindo

mendez ta mendez mirestua.

Areitz aurrean dugu

askatasuna

beti geure goiburu.

Abestu Gora Euskadi

Aintza (e) ta aintza

gure herri maiteari! “

Ezinbestekotzat jotzen dut gure historiarekin eta errealitatearekin bat egitea, baita ezaugarritu gaituzten eta ordezkatzen gaituzten sinboloekin ere. (Esanguratsua 2025-11-18an NOTICIAS DE GIPUZKOAren 25. orrialdean Gaurkoan atalean argitaratutako argazkia).

Aurrekoa esanda, urriaren 25ean egungo eta bete gabeko Autonomia Estatutuaren erreferendum-egunaren inguruan izandako esperientziaren ondoren, Euskadiren instituzionalizazioa Araba-Bizkaia-Gipuzkoaren Autonomia Estatutua 1936ko urriaren 1ean onartu zenean hasi zela kontuan hartuta, Gorte Nagusiak Gerra “(in)zibilaren” erdian Valentzian bildu ondoren, data hori proposatuko nuke, eta, halakorik ezean, urriaren 7a, lehen Lehendakariaren, Jose Antonio Agirre eta Lekube lehendakariarena, zin-data, Euskadiko Egun ofizial gisa, honek ez duelarik ukatzen abertzaleok Aberri-Eguna ere ospatu dezagun.