Europako Batzordeak Europar Batasunaren eta Israelen arteko akordioa partzialki bertan behera uztea proposatu zuen astelehen honetan, herrialde horrek Horizonte Europa programa zientifiko enblematikoan parte hartzeari dagokionez, Gazako zerrendan egiten ari denarengatik.
Etete hori giza eskubideen errespetuari buruzko EB-Israel Elkartze Akordioaren 2. artikuluaren berrikuspenari emandako "erantzun" gisa egin zen, Europako Batzordeak ohar batean adierazi zuenez, eta betebehar horiek betetzea bi aldeen arteko aldebiko lankidetzaren "funtsezko" elementu bat dela azpimarratu zuen, baita zientziaren eta teknologiaren alorrekoa ere.
"Israelek egunero etenaldi humanitarioa iragarri du Gazako borroketan, eta laguntza humanitarioaren eta sarbidearen inguruan hartutako konpromiso batzuk bete ditu, baina egoerak larria izaten jarraitzen du", adierazi du Europako Batzordeak.
Proposamena gehiengo zabal batekin atera zen aurrera Komisarioen Elkargoak gaur modu hibridoan egindako ezohiko bilera batean, "eztabaida bizi eta franko" baten ondoren, "Gazako egoera kritikoa dela eta Batzordeak eta Europar Batasunak egoerak eskatzen duen mailan egon behar dutela argi geratu den jarreren inguruan", esan zioten EFEri Europako Batasuneko iturriek.
Ekintza zehatzaren lehen proposamena
Gazako Zerrendako egoera humanitarioagatik Bruselak EBko Kontseiluari proposatzen dion lehen ekintza zehatza da, eta bihar eztabaidatuko da, hogeita zazpi herrialdeetako enbaxadoreek Europako erakundeetan egingo duten bileran, iturriek gaineratu dutenez.
Etendurak berariaz eragiten dio Israelen kokatutako erakundeek Europako Berrikuntza Kontseiluaren (EBZ) azeleragailuak finantzatutako jardueretan parte hartzeari.
Zehazki, "berrikuntza disruptiboak eta erabilera bikoitzeko aplikazio posibleak (zibersegurtasuna, droneak eta adimen artifiziala) dituzten startup eta enpresa txikiei" eragingo die, Bruselak zehaztu duenez.
Dena den, Bruselak gaineratu zuen proposatutako etendura "neurri espezifiko eta itzulgarria" dela, eta "ez diola eragiten Israelgo unibertsitateek eta ikertzaileek Horizonte Europaren esparruko lankidetza-proiektuetan eta ikerketa-jardueretan duten parte-hartzeari".
Israel 2021ean sartu zen Horizonte Europan herrialde elkartu gisa, eta horrek aukera eman zien bere ikertzaileei eta erakundeei EBko estatu kideen baldintza berberetan parte hartzeko, eta haiek finantzatzen ere lagundu zuen.
Batzordearen proposamena onartzeko, estatu kideen gehiengo kualifikatu baten babesa jaso behar du Europar Batasuneko Kontseiluan.
EBk uztailaren 10ean lortu zuen akordioa Israelekin, eta, horren arabera, Tel Avivek konpromisoa hartu zuen laguntza humanitarioa Gazako Zerrendara iristeko, hainbat astez blokeatuta egon ostean.
Israelen aurkako neurriak
Kaja Kallas EBko diplomaziaren ordezkari nagusiak uztailaren 15ean Tel Aviven aurkako hamar neurriko menua aurkeztu zien hogeita zazpi herrialdeetako Atzerri ministroei, laguntza humanitarioa blokeatuta zuelako; besteak beste, Israelgo ministroei jarritako zigorrak eta armen enbargoa.
Zigor sorta posible hori EBren eta Israelen arteko Elkartze Akordioaren berrikuspenaren barruan kokatzen zen, harreman komertzialak eta politikoak barne hartzen dituena, EBko Kanpo Harremanetarako Zerbitzuak Tel Aviv Gazako Zerrendan Giza Eskubideak urratzen ari zen "zantzuak" egiaztatu ondoren.
Hala ere, hogeita zazpiek nahiago izan zuten laguntza humanitarioa sartzeari buruzko akordio horren fruituak itxarotea erabakirik hartu baino lehen, nahiz eta Espainiaren eta beste herrialde batzuen aurkako iritzia izan.
Teresa Ribera presidenteorde exekutiboa ere oso kritiko agertu zen Israelek Gazan izan duen jokabidearekin, herrialde horretako Gobernua Palestinako herritarren "nahita" egiten ari dela uste baitu.
1995eko azaroaren 20an Bruselan sinatu eta 2000ko ekainean indarrean jarri zen Elkartze Akordioak EBren eta Israelen arteko harremanetarako esparru juridikoa ezartzen du, baita zientzia-, teknologia-, kultura-, ikus-entzunezko- eta gizarte-gaiei buruzko elkarrizketa erregularra ere.
