Inflazioak desberdintasun handiagoa eragin du errenten banaketan 2022an, urte horretan Euskadik, Euskadiko Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Batzordearen iazko memoriak jasotzen duenez.
Emilia Málaga CESeko presidenteak nabarmendu du Euskadik hazkunde esanguratsua izan zuela iaz, BPGaren ehuneko 4,4an, 2021ekoa baino txikiagoa, baina 2023a "zaildu" egin dela eta datuek "hazkundea moteldu" egin dela adierazten dutela.
Iazko azken hiruhilekoan, inflazio handiari eta energia-prezioen gorakadari lotutako nolabaiteko "ahultasuna" agertu zen, eta horrek gizartearen zati ahulenari eragiten dio, eta horrek bizi-kalitatea galtzea eragiten du.
Aurreko ekitaldiko datu makro onak gorabehera, Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Batzordeak "errenten arteko desberdintasunaren igoera" egiaztatu du. Euskadik % 16ko Arope tasa du (pobrezia- edo bazterketa-arriskuan dagoen biztanleria), Estatuan ia % 28koa eta Europar Batasunean ia % 22koa den bitartean. Beraz, konparazio horren arabera, "aldekoa" da, baina datuek erakusten dute pobrezia- eta bazterketa-arriskuan dagoen EAEko biztanleria hazi egin dela eta errentari dagokionez okerrera egin duela.
Euskal herritarren % 5,6 benetako pobreziaren arriskuan dago
EAEko datuek erakusten dutenez, 120.000 pertsona, biztanleriaren % 5,6, benetako pobrezia-egoeran daude, eta osasun-arloko lehen mailako arreta "apur bat ahulduta" dago, etxebizitzaren merkatuan "inflazioak eragin handia du" eta "sektore publikoan aldi baterako kontratuen tasa oso altuak mantentzen dira" eta "Europako funtsen etorrera optimizatu gabe jarraitzen dugu", ohartarazi du Malagak.
Next Generation funtsen banaketak kezkatzen du Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Batzordea, eta "mekanismo burokratikoek ez liekete eragotzi behar biztanleei eta ekoizpen-sareari", adierazi du.
Erosteko ahalmena galtzea
Txosten horren arduradunak, Jon Barrutiak, adierazi du lan-erreformaren eraginak enplegua eta enpleguaren kalitatea handitzea ekarri duela Euskadin, eta, aldi berean, "kezkatuta" agertu da "soldaten erosteko ahalmena galdu delako inflazioaren ondorioz" eta "industria-sektoreko enplegua galdu delako", batez ere emakumeena.
Babes-errentak
Barrutiak baloratu du gizarte-babesera bideratutako EAEko gastua, DSBEren eta Bizitzeko Gutxieneko Diru-sarreraren funtsak batuta, Estatu osoaren % 25 dela. Hartzaileen profila, batez ere, oinarrizko prestakuntza duten 40 urtetik gorako emakume bat da, eta laguntza horiek jasotzen dituztenen % 68 etorkinak ez diren biztanleei dagokie.
Txostenak agerian uzten ditu euskal errealitate sozio-ekonomikoaren "indarguneak", "erresistentea baita", eta berrikuntzari eta babes sozial "oso sendoari" lotutako "lehiakortasunaren" artean oinarritzen baita, gazteen artean lanbide-kualifikazio oso handia izateaz gain.
Ohartarazi dutenez, bai gizonen bai emakumeen jarduera-tasa txikia da, faktore "multifaktoreengatik" eta "soziologikoengatik", hala nola, soldatei dagokienez, kanporatu dituzten pertsona zaharrenek interesa galdu dutelako eta lan-merkatuan sartzeko gogorik ez dutelako. Barrutiak azpimarratu du produktibitatearen eta soldaten arteko oreka bilatu behar dela tasa hori hobetzeko.
Euskadik biztanleria galdu du
Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Batzordeak uste du krisi demografikoa dagoela, hau da, aldaketa sakona, 2030 estrategia bezalako tresnak behar dituena eta Euskadirentzat erronka izaten jarraitzen duena. 2022an, Euskadik biztanleria galdu zuen, eta "migrazio-saldoak ere ezin izan du jaitsiera begetatiboa konpentsatu", ohartarazi du.
Hori dela eta, gehiago bizi bagara eta langile produktiboenak egiten dituen hezkuntza-maila altuarekin, "ohiko ugalketa-tasari eutsi behar ote zaion (2,1) edo murriztu ote litekeen", hausnartu du.
2022an kanpoko eskariak gora egin zuen; izan ere, EAEko ekonomiak "teknologia ertainaren osagai handia du" eta salmenten ia % 32 maila ertain eta altuko produktu teknologikoen esparruan, enpleguaren % 32 teknologia ertain eta altuko esparruetan dagoen bitartean.
"Kanpo-merkatuarekiko lehiakorrak izaten ari gara", eta Autonomia Erkidegoa "Estatuaren buruan eta Europan oso goian" jartzen duten berrikuntza-adierazleekin du zerikusia.
EGAB "kezkatuta" dago ekonomia digital horrek "trantsizio hori jasaten ari diren pertsonak atzean utz ditzakeelako", eta "berrikuntza digitalizazioa eta teknologiak, giza kapitala eta lidergoa kontuan hartu behar dituen estrategia global gisa planteatzearen" alde egin du, "inor atzean ez uzteko helburuarekin".
