Euskadik %33ko murrizketa lortu du Berotegi Efektuko Gasen (BEG) emisioetan 2005ekoarekin alderatuta, Eusko Jaurlaritzaren 2021-2014 aldirako Energia Trantsiziorako eta Klima Aldaketarako Planak ezarritako %30eko helburua gaindituta.
Mobilizatutako inbertsioaren ondorioz, batez beste 160 milioi euro handitu da BPGa urtean, eta 2.000 enplegu baino gehiago sortu dira urteko 2021-2024 aldian.
Eusko Jaurlaritzak 2021-2024 Energia Trantsiziorako eta Klima Aldaketarako Planaren azken ebaluazio txostena argitaratu du ostegun honetan, eta Berotegi Efektuko Gasen emisioen murrizketan eta erresilientzia klimatikoan "aurrerapen handiak" egin direla jakinarazi du, baina energia berriztagarrien instalazio berrien ezarpena azkartzeko beharra azpimarratu du.
EKTBPk helburu "anbiziotsuak" ezarri zituen berotegi-efektuko gasen emisioak murrizteko, energia berriztagarrien kuota handitzeko eta euskal lurraldeak klima aldaketarekiko duen erresilientzia hobetzeko. Txostenaren arabera, %33ko murrizketa lortu da berotegi-efektuko gasen isurietan 2005ekoarekin alderatuta, eta %30eko helburua gainditu da. Hala ere, energia berriztagarrien kuota %17,1era baino ez zen iritsi, eta %20ko helburutik behera geratu zen.
Planaren helburuak betetzeko, 88 jarduera baino gehiago garatu dira, 15 ekimen enblematikotan multzokatuta. Jarduera horien gauzatzean izan den aurrerapen maila %75ekoa izan da. Hidrogenoa ekoizteko eta kontsumitzeko ekosistema eta administrazio publikoko trantsizio energetikoa bezalako ekimenek aurrerapen motelagoa erakusten dute, %43 eta %50 egikaritzen baitira, hurrenez hurren. Aitzitik, etorkizun elektriko eta berriztagarriaren aurrean eguzki-energia fotovoltaikoari buruzko ekimena %100era iritsi da.
Txostenak nabarmentzen du EKTBPk 413,9 milioi euroko inbertsioa mobilizatu duela guztira, hasieran kalkulatutako aurrekontua %135ean gaindituz. Inbertsio horrek eragin positiboa izan du euskal ekonomian, batez beste 160 milioi euroko igoera izan baitu urtean, eta 2.013 enplegu sortu ditu urteko 2021-2024 aldian.
KTBPren jarduerak
EKEKLren jardueren artean, Energia Trantsizioari eta Klima Aldaketari buruzko EAEko 1/2024 Legea onartzea dago. Energia berriztagarriei dagokienez, Ekiola ekimena nabarmentzen da, Energiaren Euskal Erakundeak eta Kreanek sustatutako 12 energia komunitate sortzea bultzatu duena. Gainera, offshore energia eolikoaren berrikuntza bultzatu da Bimep plataformaren bidez, Euskadiko itsas energien saiakuntza zentroa.
Energia berriztagarrien arloan, Energiaren Euskal Erakundeak laguntza-programen bidez eman duen bultzada azpimarratu behar da, energia elektrikoa ekoizteko 3.400 instalazio berri eta 1.300 termiko ezartzea sustatu baita.
Hidrogenoaren euskal korridoreari dagokionez, aurrerapen handiak lortu dira 10 MW-ko elektrolizagailua instalatuta eta sistema logistiko bat sortuta. Mugikortasun iraunkorrean, Moves III laguntza-programa "erabakigarria" izan da Euskadin mugikortasunaren elektrifikazioa sustatzeko, ibilgailu elektrikoak erostea eta kargatzeko puntuak instalatzea sustatuz.
Eraikinen energia-eraginkortasunari dagokionez, 600 jarduera baino gehiago egin dira, eta horien bidez 5.778 MWh-ko energia-aurrezpenak lortu dira. Ekonomia zirkularrean, berriz, berotegi-efektuko gasen emisioak murrizteko hainbat ekintza inplementatu dira, eta nabarmentzekoak dira Basque Ecodesign Centerren proiektuak eta Climate & Circularity Calculator tresna, erakunde eta produktuen karbono- eta ingurumen-aztarnak kalkulatzeko aukera ematen duena.
Baso-landaketa eta birnaturalizazioa
Karbono-hustubideei eta ingurune naturalera egokitzeari dagokienez, klima-aldaketara egokitzeko irizpideak sartu dira Natura 2000 Sareko Kudeaketa Planetan. Gainera, eremu degradatuetan baso-sartze eta birnaturalizazio jarduera ugari egin dira, karbonoa atzematen eta klima-aldaketara egokitzen lagunduz.
Klima aldaketara egokitzeari eta Naturan Oinarritutako Konponbideei (SBN) dagokienez, Europako Egokitzapen Misioak "front runner" eskualde gisa aitortzen du Euskadi klima erresilientzian eta SBN inplementazioan, eta nabarmentzekoak dira azpiegitura berde-urdinak Tonpoin, Bermeon; Estepona ibaia Bakion eta Zorrotza puntan.
Kostaldeko lurraldearen erresilientzian, berriz, kostaldeko lurraldearen erresilientzia hobetzeko proiektuak hasi dira, hala nola Kostegoki itsasoaren maila igotzeko kalteberatasunaren eta arriskuaren azterketa eta Euskadiko ibai tarteetan uholde arriskua kudeatzeko teknika naturalak ezartzea.
Gainera, herritarren kontzientziazioan eta mobilizazioan, Klima Azoka ibiltariak eta Klimametraje mikrokortu-lehiaketek herritarrak mobilizatu dituzte, bereziki gazteak, ohitura jasangarriak hartzeko. Ildo horretan, klima aldaketaren eta energia trantsizioaren ekobarometro bat egin da, herritarren pertzepzioa identifikatzeko.
Eraginkortasun energetikoa
Azkenik, Administrazio publikoan, eredu gisa, aldez aurretik egindako energia-auditoretzetatik eratorrita, energia-eraginkortasuneko eta energia berriztagarrien aprobetxamenduko proiektuak inplementatu dira Eusko Jaurlaritzaren eraikinetan.
KTBPren azken ebaluazio txostenak Euskadin emisioen murrizketan eta erresilientzia klimatikoaren hobekuntzan izandako lorpen "esanguratsuak" azpimarratzen ditu. Hala ere, energia berriztagarrien ezarpena bizkortzeko eta klima-aldaketara egokitzeko politikak indartzen jarraitzeko beharra ere agerian uzten du. "Sektore guztien eta herritarren inplikazioa erabakigarria izango da etorkizun iraunkorrago eta erresilienteago baterantz aurrera egiten jarraitzeko", dio ikerketak.
Ebaluazio horrek EKTBPren zikloa ixten du, eta 2024ko otsailean onartutako Energia Trantsiziorako eta Klima Aldaketarako Euskal Legeak ezarritako plangintzak markatutako beste bat irekitzen du, hau da, Epe Luzerako Bide Orri bat eta 2030erako Euskadiko Energia Trantsiziorako eta Klima Aldaketarako lehen Estrategia egitea.
