Koman dauden lau pertsonatik bat bere inguruan gertatzen denaren jakitun da, ikerketa baten arabera

Ikerketaren bidez lortutako aurkikuntzek erakusten dutenez, pertsona horiek, eskatzen zitzaienean, adibidez, hatz lodia altxatu ezin bazuten ere, behin eta berriz erakutsi zuten garuneko jarduera, mugitzen edo ariketa egiten imajinatzeko eskatu zitzaienean.

Emaitzen arabera, komunikatzeko garun-ordenagailu interfazeak (BCI, ingelesezko siglak) erabil ditzakete, Nicholas Schiff ikerketaren liderrak, New Yorkeko Weill Cornell Medicineko neurologoak, adierazi duenez. BCIak pertsona baten buruan ezartzen diren gailuak dira, eta garuneko jarduera atzitu, deskodetu eta komando bihurtzen dute; komando horiek, adibidez, ordenagailu baten kurtsorea mugi dezakete.

Ikerketan, 353 pertsonak izan zituzten garuneko lesioak, trauma fisikoek, bihotzekoak edo garuneko hodietako istripuek eragindakoak, besteak beste. Horietatik 241ek ezin izan zuten erreakzionatu ohe ondoan erantzuteko gaitasuna neurtzeko egiten diren proba estandarretatik bat bera ere, hatz lodia altxatzea eskatzen duen bat barne; beste 112ek, ordea, bai, ahal izan zuten.

Parte-hartzaile guztiek, gutxienez, azterketan erabili ziren bi garun-eskaner motetako bat erabili zuten. Lehenengoa erresonantzia magnetiko funtzional bat izan zen (fRM), burmuinean odolaren oxigenazioa detektatzean burmuinaren jarduera zeharka neurtzen duena. Bigarrena elektroentzefalograma (EEG) bat izan zen, pertsona baten buru-larruazalean elektrodoez estalitako txanoa erabiltzen duena garuneko uhinen jarduera zuzenean neurtzeko.

Eskaner bakoitzean, tenisean jokatzen edo eskua ireki eta ixten imajinatzeko eskatu zieten pertsonei. Aginduak 15-30 segundoz errepikatu ziren etengabe, gero etenaldi bat egin zen, eta ariketa sei-zortzi aldiz errepikatu zen hainbat saiotan.

Fisikoki erantzuten ez zuten pertsonen artean, ehuneko 25ek, gutxi gorabehera, jarduera zerebrala erakutsi zuen azterketa osoan, EEGrako edo EMrako. Mentalki baina ez fisikoki erantzuteko gaitasun horri disoziazio motore kognitibo deritzo.

ADINAREN ERAGINA

Pertsonen laurden horrek joera zuen garuneko jarduerarik erakutsi ez zutenak baino gazteagoak izateko, trauma fisiko baten ondorio ziren lesioak izateko eta beren lesioekin besteak baino denbora luzeagoan bizi izateko. Hala ere, Daniel Kondziella neurologoak, Rigshospitalet (Kopenhage) ospitalekoak, ohartarazi duenez, lotura horiek sakon ikertzeko, beharrezkoa izango litzateke hainbat astez edo hilabetez gizabanakoen ebaluazio errepikatuak egitea. "Oso gutxi dakigu denboran zehar kontzientzia berreskuratzeko ibilbideei buruz eta burmuineko hainbat lesiori buruz", azpimarratu du.

Hatz lodia altxatzea eskatzen zuena bezalako probekin erreakzionatu zuten 112 pertsonen artean, %38k etengabeko jarduera zerebrala erakutsi zuen. Hala, parte-hartzaile horiek beste taldeak baino errendimendu hobexeagoa lortu zuten, baina ez asko, eta hori probek estandar altua ezarri zutelako dela uste dute ikertzaileek. "Erresonantzia magnetikoan egon naiz eta esperimentu hau egin dut, eta zaila da", esan du Schiffek.

Aurrez egindako ikerketek disoziazio kognitibo motorea aurkitu zuten fisikoki erantzuten ez zuten garuneko lesioak zituzten pertsonengan. Adibidez, 2019ko ikerketa batean, probak egin zituzten 104 pertsonen ehuneko 15ek erakutsi zuten portaera hori. Hala ere, oraingo azterketa zabalagoa da, eta gisa horretako lehen ikerketa multizentrikoa da. Probak Belgikako, Frantziako, Erresuma Batuko eta AEBetako sei zentro medikotan egin zituzten.

Ikertzaileek, halaber, ikerketak dituen mugak zerrendatu dituzte. Adibidez, zentro mediko guztiek ez zuten lan kopuru edo multzo bera erabili EEG edo fRM azterketetan, edo elektrodo kopuru bera EEG saioetan, eta horrek emaitzak desitxuratu litzake.