2010az geroztik ekainaren 27arekin, urtero, Kongresuak terrorismoaren biktimei egin ohi dien omenaldia uztailaren 23ko hauteskundeek eta EH Bilduren zerrenda polemikoek baldintzatu zuten atzo. Voxek eta biktimen hainbat elkarteek, AVTk eta Covitek esaterako, uko egin zioten bertan izateari, EH Bildu bertan egon zelako. Hainbat urtez aintzatespen hori areto desberdinetan egin ondoren, Kongresuko egungo presidenteak, Meritxell Batet sozialistak, berriro hemiziklora eramatea erabaki zuen 2019an, ekitaldiak merezi duen ikusgarritasuna eta solemnitatea eman asmoz. Baina hauteskundeak egin zain Gorteak deseginda daudenez, aurten Konstituzional Aretora eraman dute berriro, eta ezin izan zituzten 350 diputatuak gonbidatu, bakar bakarrik Diputazio Iraunkorreko kide titular edo ordezko gisa jarraitzen duten ia 70 diputatuak baizik.
Batet eta Senatuko presidentea Ander Gil, sozialista hura ere, izan ziren anfitrioi, eta PPk, aldiz, Ganberetako Mahaietako kideen esku utzi zuen beraien ordezkaritza. Beraz, uztailaren 23aren ondoren Kongresura itzultzekoa den Rafael Hernando senataria aritu zen Talde Popularraren bozeramaile gisa, Patxi Lopez sozialistaren ondoan eseriz. Enrique Santiago (IU-Sumar), Edmundo Bal (Ciudadanos), Aitor Esteban (EAJ) eta Bilduren bozeramaile ondoko Oskar Matute ere bertan izan ziren. Gainera, Oskar Matute, protokoloak hala aginduta, Carlos Garcia Adaneroren ondoan egon zen; UPNko diputatu ohia da García Adanero, gaur egun PPren zerrendetan dagoena, eta koalizio soberanistarekiko ahots kritikoenetakoa da, “filoetarrak” direla esan izan baitu.
Matutek ez zuen adierazpenik egin nahi izan, eta bozeramaile jeltzaleak, berriz, biktimen omenaldietan parte hartzearen garrantzia azpimarratu zuen, “ekintza terroristarik berriro egon ez dadin”. EAJren izenean, Senatuko Mahaiko bigarren idazkari Imanol Landa ere bertan izan zen, eta biekin batera, Biktimen eta Aniztasunaren Zuzendaritza barne har-tzen duen Eusko Jaurlaritzako Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako Enrique Ullibarriarana aholkulariak ere parte hartu zuen ekitaldian. “Biktimak beti hartu behar dira kontuan, merezi dutelako eta gertatutakoaren erreferentzia izatea garrantzitsua delako; batez ere, horrelakorik berriro gerta ez dadin”, azpimarratu zuen Estebanek. Lópezek ez zuen adierazpenik egin nahi izan ekitaldira joateari uko egin zioten biktimen elkarteei buruz, bere esanetan, biktima guztiek “beti eskatu izan dutena merezi dutelako; alegia, memoria, duintasuna eta justizia. Erreferente etiko eta morala dira gizarte demokratiko osoaren-tzat. Beti errespetatuko dugu haiek esandakoa” adierazi zuen.
“Vox ez da bertan izango, ETAren beso politikoa, Bildu, bertan delako”, aldarrikatu zuen Ivan Espinosa de los Monteros ultra buruzagiak, eta Pedro Sanchezen Gobernuaren aurka ere egin zuen, “biktimei traizio egin izanagatik”. Terrorismoaren Biktimen Fundazioko presidenteak, ETAk 1998an hildako zinegotziaren seme Tomás Caballerok, diputatuentzat gaitzespen garbirik falta izan ez zuen hitzaldi gogorra irakurri zuen: “Atentatu terroristengatik kondenatuak izandakoak hauteskunde zerrendetan ikustea bezain egoera mingarrien aurrean, pauso bat aurrera eman eta legedian sakontzeko eskatu nahi dizuet. Ez daitezela herri-subiranotasunaren ordezkari bihurtu, gure bizikidetzaren zutabeak suntsitzen saiatu zirenak”, aldarrikatu zuen. “Duintasun demokratikoagatik, terrorismo-delituengatik kondenatutakoei sufragio pasiborako eskubidea kendu egin beharko litzaieke bizitza osorako” azpimarratu zuen.
Haren ondoren, Batetek elkartasunerako deia egin zuen, gogora ekarriz omenaldi-ekitaldi horrek Legebiltzarraren funtsezko eginkizuna betetzen zuela, “entzutea”, alegia. “Gure demokrazia sendotu egin da terrorismoaren biktimei entzun dienean".
