Beñat Muguruza irundarrak irabazi du Jose Antonio Loidi Ikerketa Bekaren 17. edizioa, 'Irungo euskararen historia soziala XX. mendearen hasieran (1900-1936)' izeneko proiektuari esker. Gaur goizean egindako prentsaurrekoan aurkeztu dituzte lan irabazlearen xehetasunak, Josu Iguiñiz Euskera zinegotziak eta Muguruzak berak.
Muguruzaren ikerketa proiektua soziolinguistika historikoaren esparruan kokatzen da, Irunen XX. mendearen lehen hiruhilekoa ardatz hartuta. Muguruzaren esanetan, "soziolinguistikaren ikuspegitik, Irun oso eremu interesgarria da: euskara, hizkuntza gutxitua izanik, aspaldidanik bizi da gaztelaniarekin batera hirian".
Mugako herri izateak eragin handia izan du hizkuntza erabileran eta ezagutzan. XIX. mendeko aduana eta burdinbidearen sorrera, baita XX. mendeko Guda Zibila, frankismoa eta industria garapenaren ondorioz Irunera etorritako migrazio-fluxuak ere, faktore erabakigarriak izan dira gaztelaniaren nagusitasuna sendotzeko eta euskararen presentzia ahultzeko.
Lanaren helburuak
Ikerketa eta memoria lana osorik euskaraz garatuko dira hurrengo hamabi hilabeteetan, eta Muguruzak 9.000 euroko dirulaguntza jasoko du beka honi esker. Iguiñiz ordezkariak egindako lan zorrotza goraipatu du: “Bi proiektu oso interesgarri jaso ditugu, baina Beñat Muguruzarena nabarmendu da. Beka honekin Irunen euskarari balioa ematen diogu, eta XX. mendearen hasierako erabileraren inguruko azterketa baliotsua izango dela sinetsita gaude”.
Ibilbide akademiko sendoa
Beñat Muguruzak ingeles filologia ikasi zuen, eta jarraian hizkuntza-jabekuntzaren inguruko masterra burutu zuen. 2014an, hezkuntza eleaniztunari buruzko doktorego-tesia defendatu zuen, 'bikain cum laude' kalifikazioarekin.
Irakasle eta ikertzaile ibilbide zabala du: Mondragon Unibertsitatean irakasle izan da, Sorbonan euskara irakurle, eta Euskal Herriko Unibertsitatean irakasle eta ikertzaile gisa aritu da. 13 artikulu argitaratu ditu nazioarteko eta bertako aldizkarietan, eta 15 biltzar zientifikotan parte hartu du. 2022an, Irantzu Epelderekin batera, gazteak eta eleaniztasuna ardatz dituen liburu bat editatu zuen.
Jose Antonio Loidi
Jose Antonio Loidi Bizkarrondo 1916an jaio zen Errenterian eta 1999an hil zen Irunen. Farmaziako ikasketak egin ondoren, 1943an Irungo botikari-plaza eskuratu zuen. Baina bere interesa askoz haratago zihoan: antropologia, filologia, toponimia, literatura, hidrologia, botanikaren inguruko ikerketak egin zituen eta euskal aldizkarietan kolaboratzaile aktiboa izan zen.
1955ean euskarazko lehen eleberri poliziakoa idatzi zuen: 'Amabost egun Urgainen'. Euskaltzaindiaren literatur lehiaketan aipamen berezia jaso zuen eta, gainera, euskaratik katalanierara itzulitako lehen eleberria bihurtu zen. 1957an Euskaltzain urgazle izendatu zuten eta 1998an ohorezko kide.
Euskaltzalea izateaz gain, Irungo Ikastolaren sortze lanetan eta 1966ko lehen Euskal Jaien antolakuntzan ere aritu zen. 1999an zendu zen, Luis de Uranzu Kultur Elkartearen ohorezko presidentea zela. Beka hau Loidi omentzeko sortu zuen Irungo Udalak 1999an. Helburu bikoitza du: alde batetik, hainbat arlotako euskarazko ikerketa zientifikoa bultzatzea; eta, bestetik, Loidik euskararen alde egindako lana eta grina aitortzea.
