Zumaiarrek bihotza zatituta dute gaur. Izan ere, jaietako azken eguna bizitzeak poza ekarriko die. Santelmoei agur esan behar izateak, aldiz, tristura. Herriko festarik garrantzitsuenak gaur amaituko dira, baina publiko ezberdinei zuzendutako jardueraz betetako programa batekin.
San Telmo marinelen zaindariaren omenez, Pazko astelehenaren ondorengo astelehenean ospatzen dena, Zumaian ia hamar egun daramate jai giroan. Izan ere, santelmoak pasa den asteko ostiralean, hau da, apirilaren 5ean hasi ziren, pala egokituko txapelketa batekin, DJ emanaldi batekin eta bertso jaialdi batekin. Alabaina, urtero bezala, festak larunbatean hasi ziren ofizialki, Udal Txistulari Bandaren kalejira eta gero, 12.00etan San Telmo ermitatik bota zen txupinazoarekin. Handik herrira jaitsiera egin zen, Musika Eskolako trikitilariek lagunduta, eta ondoren Itxas Gain elkarteak antolatutako hamaiketakoa eskaini zen. Egun horretan kalejirak, DJ saioak, kontzertuak, euskal dantza emanaldiak, gazteen bazkaria eta dantzaldiak ere izan ziren.
300 haur danborra jotzen
Zalantzarik gabe, santelmoen unerik gogoangarrienetako bat haurren danborradarekin heldu zen, joan den igandean, San Telmo bezperan, herriko kaleetan zehar ibili zena. Beste urte batez, kasaka eta galtza urdinak zein arrantzaleen zapia jantzita, 300 haur inguruk ohiko ibilbidea egin zuten, Sagarbidetik Eusebio Gurrutxagara, bidean hainbat martxa joz, hala nola, San Telmo, Gora Zumaia, Gure Polka eta Kalez Kale, azken hori Iker González zumaiarrak ondutakoa.
Hamahiru urte inguruko gazteak danborradaren buru izan ziren, besteak beste, Ikurriña, Zumaiako, San Telmoko, Jakintza Elkarteko eta Zumaiena, Herri Eskolako eta Oikiako eskolen banderak zeramatela. Haien atzetik, musikariek barrilak eta danborrak jo zituzten; txikienek, berriz, karrozara igota parte hartu zuten, eta beste batzuek arraunak eta salabardoak zeramatzaten, bai eta airera botatzen zuten konfetia ere.
Ez zen falta izan, noski, Kofradian egiten den ohiko geldialdia, aurten inoiz baino bereziagoa izan zena; izan ere, Udalak une hau aprobetxatu zuen Jakintza Berri Kultur Elkarteari omenaldi txiki bat egiteko, 1990etik danborrada antolatu baitu. Orain, elkarteak erabaki du lekukoa Lakatz taldeari uztea, 2025etik aurrera desfilea antolatuko duena.
34 urteko tradizioa
Hiru hamarkada igaro ondoren, haurren danborrada tradizio handia da gaur egun Zumaian. Nerea Hernandezek, Jakintzan 30 urtez parte hartu izan duena eta Lakatzko kide ere badena, “parte hartzea beti oso handia” izan dela nabarmendu du, eta haurrak eta haien gurasoak beti inplikatu direla. Hala ere, azaldu duenez, nahiz eta parte hartzeko gehienezko adina 17 urte izan, normalean 12 edo 13 urtetik behera dituzte haurrek.
Aldez aurreko antolaketari dagokionez, Hernandezek dio “lan atsegina” dela, eta San Telmo bezperan dena ondo ateratzeko entseguak bi hilabete lehenago hasten direla azaldu du.
Eta, espero zenez, aurten ere primeran atera zen dena. Haurren danborradak helduen danborrada bereziari bide eman zion gau horretan bertan. Hura 22.15ean hasi eta gauerdian amaitu zen Erribera kalean, banderaren igoerarekin. Haurrenenak baino historia luzeagoa du desfile honek. Urte zehatza gogoratzen ez duen arren, Seberiano Urteaga haren bultzatzaileetako batek dio 70eko hamarkadaren amaieran hasi zela eta lehen urteetan danborrak Legazpin uzten zizkietela. “Nahiko hondatuta egoten ziren, eta guk konpondu egiten genituen. Izan ere, esan ohi ziguten danborrak eramaten genituenak baino hobeto itzultzen genizkiela”, nabarmentzen du. Bi urte igaro ondoren, antolatzaileek beren danborrak egitea erabaki zuten, eta 55 instrumentu berri sortu zituzten zumaiarrentzat.
Bultzatzaileen atzetik etorri diren guztien lanari esker, helduek danborrak berriro jo zituzten San Telmo bezperako gauean.
San Telmo eguna
Zumaiako biztanle askorentzat nahikoa luzatu zen gau horren ostean, San Telmo eguna iritsi zen, bere San Telmo ermitara ohiturazko prozesioarekin, Meza Nagusiarekin eta bestelako ohiko jarduera ezberdinekin.
Egun batzuetako atsedenaldiaren ondoren, santelmoak joan den ostiralean hasi ziren berriro. Azken bi egunak oso trinkoak izan dira ere, eta gaur zumaiarrek agur esango diete euren jai maiteei, baina egun osoan zehar txarangak, kalejirak, erromeriak, torneo eta lasterketak, zein trainerillen estropadak gozatu ahal izango dituzte.
