‘Made in USA’ ez da hain erakargarria Europan

Trumpen administrazioak abiarazi duen merkataritza gerra jeneralizatuaren aurrean Euroguneko herritarrak prest daude AEBetako produktuen erosketa % 80ra arte murrizteko. Hori da, hain zuzen ere, Kontsumitzaileen Itxaropenen Inkestaren (CES) datuak erabiliz, Europako Banku Zentralak (EBZ) bere blogean argitaratu duen azterketa baten ondorio nagusia.

Muga-zergen bilakaera judiziala edozein dela ere, EBZk argitaratutako analisiak ohiko kontsiderazio ekonomikoak gainditzen dituen fenomeno bat erakusten du: marka estatubatuarrei uko egiteko asmo hori lehentasunak aldatzearen ondorio bat litzateke, eta ez soilik izan daitekeen garestitzearen ondorioa. Datuek Europako kontsumo ereduetan aldaketa estruktural bat eman daitekeela adierazten dute eta horrek Atlantikoaren bi aldeetako merkataritzarako ondorio iraunkorra izan lezake.

Martxoan, Europako Banku Zentralak euroguneko 19.000 pertsonari egindako inkestetan oinarritutako azterlan bat burutu zuen. Galdetegian, besteak beste, herritarrei galdetzen zitzaien ea zein puntutaraino egongo liratekeen prest produktu estatubatuarrak erosteari uzteko baldin eta AEBek % 5, % 10 edo % 20ko muga-zergak jarriko balitu eta Europak zentzu berean erantzungo balu.

Inkestatuek 0tik 100era arteko puntuazioarekin erantzun zezaketen, non 0 AEBetako produktuak beti bezala erosten jarraitzea zen eta 100 estatubatuar produktuak erosteari uzteko prestutasun osoa erakusten zen. Behin behineko emaitza 80 puntukoa izan da. Beste modu batera esanda, orain arte, urtean estatubatuar produktuak erosten 1.000 euro gastatu dituen europar kontsumitzaile bat orain 200 euro baino ez gastatzeko prest azaltzen da.

Ez da diru kontua

EBZko analistek azaltzen dutenez, jokabide horren azalpenakekonomialogika tradizionalei erronka egiten die eta ohiz kanpoko eredu bat uzten du agerian. Normalean, produktu bat garestitzen denean, jendeak erosteari uzten dio ezin duelako prezio hori ordaindu edo alternatiba merkeagoak daudelako. Baina kasu honetan, europar herritarren % 44k dio AEBetako produktuak erosteari uzteko arrazoi nagusia lehentasunen aldaketa bat dela eta ez muga-zergen ondorioz izan daitekeen garestitzea. Estatubatuar produktuak erosteari uzteko arrazoi nagusi gisa prezioen igoera aipatzen duten horien kopurua % 38 da.

Horrek esan nahi du europar batek AEBetako produktu jakin batzuengatik gehiago ordaintzeko gaitasuna izan arren, kontzienteki beste herrialdeetako alternatibak bilatzen dituela. Ekonomia kontsiderazio hutsez haratago doan erabakia da.

Aberatsak, joera handiena dutenak

Azterlanak beste ondorio bitxi bat ere utzi du. Izan ere, jasotako erantzunen baitan, baliabide ekonomiko gehien dituzten horiek dira estatubatuar produktuak erosteari uzteko aurretiko jarrera handiena dutenak. Normalean, baliabide ekonomiko gutxien dituzten horiek dira salneurria igotzen denean produktu bat erosteari uzten dioten lehenak, baliabide gehiago dituzten horiek prezio igoera izan arren salneurri hori ordaintzen jarrai dezaketelako eta horrek kontsumo ohiturak mantentzen ahalbidetzen dielako.

Baina kasu honetan kontrakoa gertatzen da. Baliabide ekonomiko gehiago duten horiek estatubatuar produktuak erosteari uzteko eta beste herrialde batzuetan ekoitzitako produktuak erosteko prestutasun handiagoa azaldu dute.

Halaber, azterlanak erakusten du funtsezkoak ez diren produktuetan (entretenimendua, teknologia edo moda) diru gehiago gastatzen duten pertsonek “made in USA” produktuak ordezkatzeko joera handiagoa izango luketela beren aurrekontuaren zatirik handiena oinarrizko produktuetara (janaria edo elektrizitatea) bideratzen dutenek baino.

Behin behineko ala behin betiko aldaketa?

Artikulua sinatzen duten bost ekonomialariek –Adam Baumann, Luca Caprari, Maarten Dossche, Georgi Kocharkov eta Omiros Kouvavas– ohartarazten dute hau muga-zergen aferaren aurrean hartzen den behin-behineko erantzun bat baino zerbait gehiago izan daitekeela.

Lanak adierazten du “gaur egungo bilakaerageopolitiko eta komertzialak kontsumitzaileen gastuan aldaketa esanguratsuak sor ditzakeela, batez ere AEBetako produktuei dagokienez”. Beste era batera esanda, bihar zerga-muga guztiak desagertuko balira ere, europar askok jada AEBetako markekiko konfiantza galduta izango lukete.

Jarrera aldaketa horren garrantzia hobeto ulertzeko, ikertzaileek beren emaitzak Ameriketako Estatu Batuetan urtarrilean argitaratutako antzeko inkesta batekin alderatu dituzte (’The Upcoming Trump Tariffs: What Americans Expect and How They Are Responding’).

Atlantikoaren bi aldeetako kontsumitzaileen arteko aldea erradikala da. Muga-zergen igoeraren aurrean, amerikar gehienek erantzun zuten atzerriko produktu gehiago erosiko luketela prezioak igo aurretik. Europan, aldiz, muga-zerga bat izate hutsa nahikoa da kontsumitzaileen zati handi batek erosteko erabakiak birplanteatzeko.

Boikota hasi da jada

Europar herrialde askotan dagoeneko kontsumo ohituretako aldaketa hau bultzatzen duten ekimenak daude. Alemanian eta Italian barre-kodeak eskaneatu eta produktu bat amerikarra den ala ez abisatzeko mugikorretako aplikazioak garatu dituzte. Ezagunenak, BrandSnapek, europar alternatibak proposatzen ditu.

Frantzian, ‘Boycott USA!’ izeneko Facebook talde bat sortu dute eta dagoeneko 32.000 kide ditu eta, adibidez, Nike ordez Adidas erostea edo Airbnb-ren europar alternatibak bilatzea gomendatzen dute.

Danimarkan 95.000 kideko beste Facebook talde batek (populazio osoaren % 1,6) egunero erabiltzen diren produktuak AEBtatik datozen ala ez identifikatzen laguntzen du.

Bidaien sektoreak ere jasan behar izan du boikot honen eragina. Adibidez, Erresuma Batutik Estatu Batuetara egindako bidaien kopurua nabarmen jaitsi zen martxoan (-% 14). Gauza bera Alemaniatik (-% 28) edo Espainiatik (-% 24,5) bidaiatu zuten turisten kasuan.

Boikot horren ondorioak bere haragitan jasan behar izan ditu orain arte gobernuan izan den Elon Muskek. Bere adierazpenak eta jarrera ikusita, munduko hainbat kontsumitzailek bizkarra eman diote Tesla autoei (salmentak % 46 jaitsi dira). Antzeko zerbait gertatu da abuztutik hona 11 milioi erabiltzaile inguru galdu dituen X/Twitter sare sozialaren kasuan.

Sakoneko aldaketak

EBZk argitaratutako ikerketaren emaitzek salmenta zifretatik haratago doazen ondorioak dituzte. Azterketa horrek iradokitzen du europarrek AEBetako marka eta produktuen inguruan duten iritzia ikusita eraldaketa sakonago baten aurrean egon gaitezkeela.

Trumpek Europar Batasuna –historikoki Ameriketako Estatu Batuen bazkide eta aliatu fidagarriena– kritikatu du publikoki AEBetako produktu gehiago ez erosteagatik. % 20ko muga-zergak jartzeko mehatxu egin zuen, eta geroago atzera egin eta neurria udarako atzeratu arren, % 10eko oinarrizko muga-zergak indarrean jarraitzen du.

Ez da harritzekoa azken hilabeteetan Europan Estatu Batuei buruzko pertzepzioa era esanguratsuan aldatu izana. Kanpo Harremanen Europar Kontseiluak (ECFR) otsailean argitaratutako inkesta batek adierazten zuen europar askok AEB “aliatu” bat baino gehiago “beharrezko bazkide” bat zela uste zutela. Iritzi hori inkestatutakoen erdiak partekatzen du, eta gehiengoa da Washingtonera tradizionalki hurbil dauden herrialdeetan, hala nola Danimarka, Alemania eta Polonia.

Europar herritartasunaren arteko azeleratu eta sakoneko aldaketa hau ulergarria eta are logikoa da. Donald Trumpek eta bere administrazioak elkarrekiko konfiantzan oinarritutako harremana gisa atlantikoz haraindiko aliantza baloratzen ez badute eta interes transakzio gisa ikusten badute, europar herritartasunak aintzat hartzen du eta horren araberako jokabidea hartzen du.

Europako herritarren artean eman den aldaketa azkar eta sakon hori ulergarria eta logikoa da. Donald Trumpek eta bere administrazioak ez badute aliantza transatlantikoa elkarrekiko konfiantzan oinarritutako harreman gisa baloratzen, eta interesen transakzio gisa ikusten badute, Europako herritarrek aintzat hartzen dute eta horren arabera jokatuko dute.