Bazenekien askotan gizonek eta emakumeek ez dutela soldata bera irabazten beren generoagatik? Balio bereko lan edo antzekoren bat egin arren? Horregatik da garrantzitsua efemeride hori, Soldata Berdintasunaren Eguna, genero-soldaten arrailaren inguruan gizartea kontzientziatzeko eta sentsibilizatzeko sortu zena. Soldata Berdintasunaren Eguna otsailaren 22an ospatzen da.
ON aldikazkiak egindako erreportaje honetan, Arabako Emakume Profesional eta Enpresarien Elkartetik, Idoia Aguillo zuzendariak, gaur egun arte soldata-berdintasunaren aldeko borrokan egin den bide guztia azaldu du, baina oraindik egiteke dagoen bidean ere jartzen du arreta. Ildo horretatik, ziurtatzen du ikusgarritasun handiagoa behar dela, bereziki belaunaldi berri honetako neskengan, etorkizunean industrian, teknologiarekin eta zientziarekin lotutako unibertsitate-karrerak ere ikastea erabaki dezaten, eremu horietan genero femenino gehiago behar baita.
Testuinguru horretan, eta lehenik eta behin, azaldu behar da soldata-desberdintasuneko egoerak denboran iraun duela, arau-esparru bat izan arren, bai eta tratu- eta aukera-berdintasunean lortutako aurrerapenak eta lorpenak ere, sexua edo generoa bereizi gabe. Borroka horren aldeko Europako Eguna otsailean ospatzen bada ere, nabarmentzekoa da nazioarteko data bat dagoela, NBEk ildo horretan dekretatua, Soldata Berdintasunaren Nazioarteko Eguna, irailaren 18an ospatzen dena. Bi efemerideen helburua berbera da: kontzientzia eta sentsibilizazioa sortzea Europan emakumeen eta gizonen artean izaten jarraitu duten soldata-desberdintasunen inguruan, horiek behar bezala berdintzeko neurriak hartzea eta betearaztea sustatuz.
Hezkuntzaren desberdintasunak
Profesionalak azaldu duenez, emakumeek eta gizonek hezkuntzaren eta aukeren arloan jaso duten desberdintasunetik dator soldata-arrailaren jatorria. “Iaz azterlan bat aurkeztu zen, eta, bertan, Euskadiko batez bestekoaren urteko aldea 5.622 eurokoa zen gizonen eta emakumeen artean. Euskadiko soldaten batez bestekoa 31.063 eurokoa da; alde horretatik, emakumeek 28.084 euro kobratzen dute batez beste, eta gizonek 33.706. Beraz, bien artean 5.622 euroko aldea dago urtean”, azaldu du Idoia Aguillok.
“Hori datu bat da, baina errealitatearen isla ere bada. Postu guztietan gizonek emakumeek baino dezente gehiago kobratzen dutelako”, gaineratu du. Bere balorazioan, aurrerapen garrantzitsuak lortu dira azken urteetan, eta emakumeen eta gizonen arteko soldata-berdintasuna hurbildu egin da batez ere, eta bereziki, emakumeak, pixkanaka, soldatak altuagoak diren lanpostuetan eta sektoreetan sartu direlako. Sektore horiek industrialak, teknologikoak eta zientifikoak dira. “Sektore horietan sartzen joan dira, baita gero eta erabaki handiagoa duten postuetan ere, eta bertan soldatak altuagoak izaten dira”, zehaztu du Idoia Aguillok.
“Erabaki-eremuan emakume gehiago egotea ekarriko duen kultura-aldaketa bat behar da”, laburbildu du.
Nazio Batuen arabera, mundu mailan, “pentsiorik ez duten erretiro-adinean dauden pertsonen ia % 65 emakumeak dira”; “emakumeek gizonek baino aukera gehiago dituzte langabezian egoteko mundu osoan, alde handiak baitituzte eskualde-mailan, eta emakumeak gutxiago ordaindutako eta kalifikazio txikiagoko lanetan kontzentratzen dira, lan-segurtasun falta handiagoarekin eta erabakiak hartzeko postuetan ordezkaritza txikiarekin”.
Desberdintasunak industrian
Ampeako presidenteak azaldu duenez, emakumeen eta gizonen artean soldata-desberdintasunik handiena industrian dago. “Ikerketek erakusten dute industrian desberdintasun handiagoa dagoela, emakume gutxiagok egiten dutelako lan industriarekin lotutako lanpostuetan. Hemen, emakumeen kopurua eta industrian erantzukizun gutxiagoko lanpostuetan lan egiten duten emakumeen kopurua kontuan hartuta, desberdintasun handiagoa dago. Bide luzea dugu egiteko berdintasun horretan aurrera egiten jarraitzeko”, dio.
Eta gaineratzen du: “Eusko Jaurlaritzak ekintza-plan bat du 2022-2025ean (Eusko Jaurlaritzako zazpi sailek eta Lehendakaritzak parte hartzen dute), eta horrek esan nahi du soldata-berdintasuna lortzeko inplikazio handia dagoela. Planak gizonen eta emakumeen presentzia bultzatzeko ekintzak jasotzen ditu, batez ere erabakiak hartzerakoan”.
Estrategia eta Ekintza Plan Eragilea Euskadin Soldata-Arrakala murrizteko, Gobernu Kontseiluak 2018ko azaroaren 27an onartutako plana da eta Euskadi 2030. urterako soldata-desberdintasunik txikieneko Europako bost herrialdeen artean kokatzea du helburu.
Estrategia honek, XI Legegintzaldirako Gobernu Programak duen konpromesuen artean dago, bereziki soldata-desberdintasuna eta lan ingurunean emakume eta gizonen arteko berdintasuna sustatzeko, neurri ekonomiko eta sozialak sustatuz ordainsariei dagokienez berdintasunean aurrera egiteko, enpresetan soldata-gardentasuna sustatzeko eta soldata-diskriminazioari aurre egiteko.
Eusko Jaurlaritza era koordinatuan ari da Plan hori lantzen. Izan ere, “gure ustez, emakumeen eta gizonen soldata-berdintasunerantz aurrera egitea, bidezkoa izateaz gain, onuragarria da gizarte osoarentzat, hazkunde ekonomikoan, produktibitatearen gehikuntzan eta familia-bizitzaren, bizitza pertsonalaren eta lan-bizitzaren kontziliazioan laguntzen baitu”, azaldu zuten Eusko Jaurlaritzatik plan honen aurkezpenean. “Azken finean, soldata-arrakala murriztea lehentasunezko helburu bat da Gobernuko arlo desberdinen koordinazioa behar duenak, Euskadin emakume eta gizonen soldata-berdintasuna bermatzeko helburua lortzeko”.
Etorkizuneko lana
Soladata-berdintasuna lortzea mugarri garrantzitsua da giza eskubideentzat eta genero-berdintasunarentzat. Munduko komunitate osoaren ahalegina behar da, eta lan asko dago egiteko horretan, Nazio Batuetatik nabarmentzen dutenez.
“Inor atzean geratuko ez dela bermatzeko, Garapen Iraunkorreko Helburuek genero-berdintasuna eta emakume eta neska guztien ahalduntzea lortzeko beharra jorratzen dute. Gainera, lan duina eta hazkunde ekonomikoa sustatzen dute, eta, horretarako, enplegu osoa eta produktiboa eta lan duina bilatzen dituzte emakume eta gizon guztientzat, baita gazteentzat eta desgaitasuna duten pertsonentzat ere, bai eta balio bereko lanaren soldata-berdintasuna ere. Genero-ikuspegia txertatzea funtsezkoa da Garapen Iraunkorrerako 2030 Agenda ezartzeko”.
Ampearen zuzendariaren ustez, borroka honetan “emakumezko erreferente gehiago falta dira neskek txikitatik ikus dezaten tradizionalki gureak ez diren postuetan egokitu daitezkeela, hala nola industrian, zientzian eta teknologian. Gero eta neska gehiagok ikasten dute adar biosanitarioa (erizaintza, medikuntza, ingurumen-zientziak), baina teknologiari dagokionez, datuak duela 30 urteko berberak dira. Jauzi kualitatibo bat egin behar dugu; izan ere, adar horretan hartzen dira erabaki garrantzitsuenak industrietan, eta horietan lor daiteke ordainsari-maila handiena”, azpimarratu du.
Ampea elkarteari buruz
Arabako Emakume Profesional eta Enpresarien Elkartea (AMPEA) irabazi-asmorik gabeko elkartea da, eta 1993tik ari da lanean emakumearen giza balioak, balio sozialak eta balio profesionalak babesten, defendatzen eta garatzen, Arabako Lurralde Historikoko enpresa-sektoreetan enpresaburu, profesional eta zuzendari den aldetik. Erakunde publiko eta pribatuen aurrean kolektibo hori ordezkatzen duen lotura eta entitatea da.
Garapen Iraunkorraren aldeko Nazio Batuen 2030 Agendak ekintza-plan unibertsal, integral eta eraldatzaile bat eskatzen du, gizartea osatzen dugun pertsona, enpresa eta erakunde guztien garapen sozial, ekonomiko eta ingurumenekoari izaera jasangarria ematera bideratua, eta AMPEAk bat egin du horrekin hainbat jarduera-eremutatik.
“AMPEAn, horretarako guztirako ekintza-plan bat dugu, gure 2021-2024 Plan Estrategikoa. Plan horren zutabe nagusiak honako hauek dira: emakume zuzendariei eta enpresaburuei ikusgarritasuna ematea, emakumeen ekintzailetza bultzatzea, kontziliazioaren, kontratazioaren, sustapenaren eta aintzatespen profesionalaren arloko politikak sustatzea, egungo enpresa-testuingurura egokitutako gaitasun teknikoen eta giza gaitasunen araberako prestakuntza eskaintzea eta mentoring eta coaching programak ezartzea, besteak beste”.
“Testuinguru ekonomiko zalantzagarri, lurrunkor eta aldakorra bizi dugu, non emakumeek zuzendaritza-postuetan duten presentzia % 19koa baita Araban, eta % 23koa Euskadin, eta % 34koa Estatuan. Datu horiek erakusten dute berdintasuna bultzatu behar dela zuzendaritza-postuetan eta politika berritzaileenetan, aniztasunean aurrera egiteko. Euskadin, lan egiteko adinean dauden emakumeen %74 aktiboak dira, eta gizonen %81. Hau da, Euskadiko jarduera-tasaren genero-aldea 7 puntukoa da. Hileko soldatan hautemandako aldea % 24koa da, hau da, gizonek, batez beste, emakumeek baino % 24 gehiago irabazten dute hilean. Jardun behar dugu, erakundearen dibertsitateari eta arrailei buruzko datuak ezagutuz eta horiek ezabatzeko neurriak hartuz.
Lan-garapenerako aukeretarako sarbide ekitatiboa bermatuz, kontziliazioa eta zaintzak ahalbidetuko dituen lan malgua ahalbidetuz, kultura inklusiboa sortuz, emakumeen talentua identifikatuz eta bereganatuz, kontratazio-metodoak berrikusiz eta mentoring eta coaching programak ezarriz, besteak beste. Funtsezkoa da zuzendaritza-postuetako emakumeen proiektu- eta ibilbide-gaitasunak ikusaraztea, kultura-aldaketa sustatzeko, eta, haur, nerabe eta emakume gehiagok horiek inspiratuko dituzten erreferente femeninoak dituzten heinean, ahaldunago sentituko dira beren helburuak lortzeko, eta beren karrera profesionalari buruzko erabakiak hartu ahal izango dituzte genero-rolei buruz aldez aurretik pentsatutako ideiarik gabe”.
