Udako lehen bero-bolada iritsi da: hura gainditzeko aholkuak

Espainiako udako lehen bero-bolada larunbat honetan hasiko da, iragarpen ofizialen arabera. Zer neurri hartu behar dira osasunerako arriskuak minimizatzeko?

Estatuko Meteorologia Agentziak (Aemet) asteazken honetan eman duen ohar berezi baten arabera, tenperatura altuko gertakari batek uda honetako lehen bero-bolada ekarriko du, eta datorren larunbatetik aurrera ia penintsula osoan izango du eragina, batez ere penintsularen ipar-ekialdean, erdialdean eta hegoaldean.

Muturreko beroari aurre egiteko aholkuak

Besteak beste, hidratatuta egotea, eguzkitan luzaro egotea saihestea, arropa arina eta lasaia erabiltzea, kapelak edo txanoak erabiltzea eta leku freskoak bilatzea gomendatzen da.

Aurten, Osasun Ministerioak autonomia-erkidegoen araberako arriskuen mapa bat prestatu du bere webgunean, Gehiegizko Tenperaturaren Eraginak Prebenitzeko Ekintza Plan Nazionalaren 2025eko mapak jasotzen dituen lau arrisku-tipologiekin.

Lehen aldiz, arrisku maila bakoitza (berdea, horia, laranja eta gorria) zertan datzan zehazten du planak, eta horietako bakoitzak erakundeen, administrazioen eta inplikatutako beste eragile batzuen arteko koordinazio neurri batzuk daramatza berekin.

Horiak esan nahi du arina dela beste arrisku-faktore batzuk dituzten 65 urtetik gorakoentzat; laranjak, berriz, arrisku arina du arrisku-faktorerik ez duten herritarrentzat, oro har; neurrizkoa da 65 urtetik gorakoentzat, oro har, edo arrisku-faktore asko dituzten 65 urtetik beherakoentzat, eta handia arrisku-faktoreak dituzten 65 urtetik gorakoentzat.

Eta gorria edo maximoa arrisku moderatua da arrisku-faktorerik gabeko biztanleria orokorrean; altua 65 urtetik gorakoentzat eta arrisku-faktoreren bat duten 65 urtetik beherakoentzat; eta muturrekoa adinaz gain beste arrisku-faktore batzuk dituzten 65 urtetik gorakoentzat.

Bero-boladek eragindako arrisku gorriko mailak denboran luzatzea muturreko arrisku-maila da herritar guztientzat, bereziki zaurgarritasun handieneko egoeran dauden pertsonentzat.

Bestalde, Gurutze Gorriak informazio- eta sentsibilizazio-kanpaina bat jarri du abian -#EnGuardiaContraElCalor! -, muturreko beroak osasunean duen eragin negatiboa saihesteko eta murrizteko ohitura osasungarriak sustatzeko.

Antolatzaileek bideo bat jarri dute euren webgunean, tenperatura altuek ekar litzaketen "osasun arazo larrien" berri emateko, eta ondorioak larriagoak dira kolektibo batzuentzat, besteak beste, haurdun dauden emakumeentzat, gaixotasun kronikoak dituzten pertsonentzat, adinekoentzat eta aniztasun funtzionala duten pertsonentzat.

Bero-bolada

Bero-boladaz hitz egin ahal izateko, Aemet-ek honela definitzen du klima-bitxikeria hori: gutxienez hiru egun jarraian, non estazio meteorologikoen %10ek atalase-tenperatura baino balio handiagoak erregistratu baitituzte, 1971-2000 aldiko uztaileko eta abuztuko eguneko maximoen seriearen %95eko pertzentilarekin bat etorriz.

Fenomeno horien intentsitatea zehazten duten faktoreak, beraz, erregistratutako tenperaturak, iraupena eta eragindako lurraldea dira, nahiz eta "olatuaren anomalia" ere kontuan hartzen den (egunik beroenerako anomalia maximoen batez bestekoa, haren atalase-tenperaturarekiko).

Kanariar Uharteei dagokienez, ordea, datuak modu independentean prozesatzen dira, irizpide orokorrarekin alderatuta aldaketa batekin, dozena erdi estazio baino ez baitira erabiltzen. Hala, bero-bolada dagoela esateko, bi urtarok izan behar dute, gutxienez, "gertakari beroa".

Azken 50 urteak

Aemeten datuen arabera, 1975 eta 2023 artean ERn 129 bero-olatu erregistratu ziren, 72 penintsulan, Balearretan, Ceutan eta Melillan, eta 57 Kanariar Uharteetan.

Bero-boladarik aipagarrienetako bat 2022ko udako bigarrena izan zen, uztailaren 9tik 26ra bitartekoa, luzeena (uztailaren 16an 44 probintzia kaltetu ziren) eta biziena (4,5ºC-ko anomaliarekin), eta serieko bigarren luzeena (18 egun).

Penintsulako eta Balearretako beste olatu garrantzitsu batzuk 2015ean eta 2003an erregistratu ziren. 2015eko udako olatua 1975etik erregistratutako luzeena izan zen: 26 egun iraun zuen, ekainaren 27tik uztailaren 22ra; 2003ko olatua, berriz, bereziki nabarmena izan zen zentzu guztietan, eta uztailaren 30etik abuztuaren 14ra luzatu zen.

2024an, hiru bero-bolada erregistratu ziren, eta 22 eguneko iraupena izan zuten; beraz, udako lau egunetatik bat bero-boladaren erregimenaren mende egon zen, Aemet-en 2024ko Balantze Klimatikoaren arabera.