Euskal unibertsitateek ia 40.000 ikerketa-argitalpen ekoitzi zituzten 2013 eta 2022 bitartean, hau da, hamarkada horretan Estatuko unibertsitateek, publiko zein pribatuek, egindako ikerketa-jarduera osoaren %6,4 .
Hala ondorioztatzen da 2024ko IUNE Behatokitik, 'Unibertsitateetako ikerketa-jarduerari' buruz. Bartzelonako Autonomia Erkidegoak, Madrilgo Autonomia Erkidegoak, Madrilgo Carlos III.ak eta Pompeu Fabrak osatutako 4 Unibertsitate Aliantzak egindako ikerketa da.
Dokumentuaren arabera, Katalunia da ekoizpen zientifikoaren buru, eta 186.856 argitalpen argitaratu ditu azken hamarkadan (argitalpen guztien %29,8). Ondoren, Madrilgo Erkidegoa (150.245 artikulu, % 23,9), Andaluzia (130.335 artikulu, %20,8) eta Valentziako Erkidegoa (97.559 artikulu, guztizkoaren %15,5) daude.
Euskadi, zazpigarren
Euskadiko unibertsitateak zazpigarren postuan daude sailkapen horretan, Gaztela eta Leonen eta Galiziaren atzetik. 2013 eta 2022 urteen artean, ikerketa zientifikoko 39.862 artikulu ekoitzi ziren EAEn, hau da, Estatu osoko guztizkoaren %6,4.
Ikerketa-jarduera horren zatirik handiena UPV/EHUn erregistratu zen, 36.269 dokumenturekin, hau da, dokumentu guztien ia %91. Deustuko eta Mondragoneko unibertsitate pribatuek 3.968 artikulu ekoitzi zituzten. Euneiz ez da estudioan sartu, 2022. urtera arte ez baitzen inauguratu.
Guztira, unibertsitateek 627.396 argitalpen sortu zituzten Estatuan, urteko batez besteko % 4,2ko hazkundearekin. Ikastetxe publikoek ekoizpen osoaren %96 sinatu zuten (600.409 argitalpen).
"Baliabide ekonomikoak funtsezkoak dira ikerketan. Finantzaketaren eskuragarritasunean ez ezik, ikertzaileen egonkortzean eta jarraitutasunean ere badu garrantzia", dio txostenak.
Espainiako Gobernua hezkuntza-komunitateak unibertsitate berriak sortzeko dekretuaren erreformari helarazi dizkion alegazioak baloratzen ari denean iristen da abisu hori. Dekretu horretan, unibertsitate-zentro pribatuek izan behar dituzten baldintza ikertzaile eta akademikoak areagotzen dira.
Finantzaketa handiagoa
Sindikatuek, unibertsitateko kontseilu sozialek, unibertsitate publiko eta pribatuek finantziazio handiagoa eskatzen dute, eta lehenbailehen betetzea unibertsitateetako BPGaren gastuaren %1, 2030erako ezarritako helburua.
Ikerketa eta ezagutzaren transferentzia inplikatutako eragile gehienen ahotan dago, nahiz eta zentro pribatu batzuek epe jakin batean bete beharreko irizpide berrien zurruntasuna kritikatzen duten.
Ikerketaren arloan, dekretuaren zirriborroak ezartzen du beren aurrekontu osoaren %5, gutxienez, ikerketa sustatzeko programa propio batera edo batzuetara bideratu beharko dutela, eta ikerketako deialdi, programa eta kontratuetan (I+G+B), unibertsitateko katedrak eta patenteen balorizazioa barne, gutxienez urteko aurrekontu osoaren %2 erakarri beharko dutela, jarduera hasi eta bost urteko epean.
Elias Sanz-Casado irakasleak, txostenaren egileetako batek, azpimarratu du "unibertsitate pribatuetan baliabide gutxiegi" erabiltzen direla, eta 2024ko txostenaren arabera, 2013 eta 2022 artean Espainiako Unibertsitate Sistemaren (SUE) argitalpen zientifikoen %92 unibertsitate publikoetan egin ziren, eta %8, berriz, erakunde pribatuetatik. Hala ere, argitalpen horien hazkunde-erritmoa gelditu egin da.
Irakasle bakoitzeko produktibitate zientifikoa, unibertsitate publikoen kasuan, hazi egin da urtero 2021era arte, irakasle bakoitzeko 1,15 argitalpen zientifikorekin, baina pixka bat jaitsi da 2022an. Pribatuetan, irakasle bakoitzeko produktibitateak 0,4 dokumentu inguru izaten jarraitzen du irakasle bakoitzeko.
Joera hori, neurri batean, publikoetako irakasleen plantillak murriztearen ondorio da, azken hamar urteetan urteko batez bestekoa %0,6 murriztu baita. Txostenaren egileek adierazi dutenez, unibertsitate pribatuetako irakasle iraunkorrak ia hirukoiztu egin dira.
