15 eta 19 urte bitarteko euskal mutilak maskulinitate hegemoniko tradizionala erreproduzitzen duten jarrera matxistekin lerrokatzen dira gehienbat; jarrera hori txikituz doa adinak gora egin ahala, eta guztiz kontrakoa da adin tarte guztietako emakumeen artean.
Ondorio horiek Fad Gazteriako Sofia Erregina Zentroak egindako 'Maskulinotasunaren Kutxa Euskal Herrian' ikerketan jasotzen dira, eta ostiral honetan aurkeztu dituzte Emakundek antolatutako 'Gizonekin eta maskulinitateekin lan egiteko estrategiak Euskadin' jardunaldietan.
Txostena 15 eta 65 urte bitarteko 1.252 pertsonari egindako galdeketa digital baten emaitzetan oinarrituta dago, eta 'maskulinitatearen kutxa' barruan dauden herritarren ehunekoa zehaztean oinarritzen da; kontzeptu horrek azaltzen du gertutasun maila, maskulinitatearen ikuspegi tradizional eta kontserbadoreenarekin alderatuta.
% 74 emakumeak eta % 43 matxistak ez diren gizonak
Oro har, EAEko biztanleriaren % 4,5 bakarrik dago kaxa horretan. Ehuneko hori handiagoa da gizonen artean (% 7) emakumeen artean baino (% 2,2). Euskal herritar gehienak (% 58,4) kanpoan daude; horietatik % 73,6 emakumeak dira, eta askoz ere gutxiago gizonak (% 43,2).
Bazterrean, maskulinotasun hegemoniko tradizionalarekin erabat ados ez egotea esan nahi duena, baina baita maskulinotasun berdinzale batean sartzea ere, euskal herritarren % 37,1 dago, eta sexuaren arabera, gizonen ia erdiak eta emakumeen laurden bat daude muga horretan.
Adin-talde zaharrenak dira maskulinotasun hegemoniko tradizionalarekin bat ez datozenak (50 eta 59 urte bitarteko biztanleen % 1,6 baino ez dago kaxa horretan), eta gizonik gazteenak dira, 15 eta 19 urte bitarteko nerabeak, jarrera atzerakoienak dituztenak.
Gazte horien % 60 oso hurbil daude, % 22,5 'kutxaren barruan' daude, eta % 17,5 soilik aitortzen dira kutxatik kanpo. Nesken kasuan, ehuneko hori % 59,5era igotzen da.
Ikerketaren arabera, ideia matxisten prebalentzia hori gizonezko gazteenen artean, enpleguari eta baldintza sozioekonomikoei dagokienez duten zaurgarritasunagatik azaltzen da. Hori dela eta, "genero-rolak naturalizatzen dituen iraganeko jarrera nostalgikoak" hartzen dituzte, eta feminismoari eta berdintasunean egindako aurrerapenei egozten diete beren ondoezen ardura.
Beste faktore bat sare sozialekin txikitatik izandako harremana da, bertan ohikoak baitira "'machosfera' ren diskurtsoak". Gainera, txostenak dio adin talde hori dela diskriminazio sexistak gutxien esperimentatu dituena, eta horrek pentsarazten diela berdintasun politika batzuk ez direla beharrezkoak.
Indarkeria matxistaren ukazioa
Orokorrean eta adin tarte guztietan "berdintasunaren aurkako militanteak", hau da, 'kutxa barruan' dauden gizonak ez dira besteak bezain zoriontsuak, ideia suizida gehiago dituzte, babes gutxiago eskatzen diote inguruari, presio soziala gehiago sentitzen dute alderdi guztietan eta indarkeria gehiagoren aurrean agertzen dira.
Jarrera horiek, txostenaren arabera, ondorio argiak dituzte bikote dinamiketan eta genero indarkerian. Kutxan dauden herritarren % 43k uste du bikotekidea une oro non dagoen jakin behar dela, eta % 29,1ek uste du normala dela mugikorrari begiratzea.
Gehienek adierazi dute maskulinotasun tradizionala besarkatzen dutenen % 57,4k ukatu egiten dutela genero-indarkeria, eta “asmakizun ideologikoa” dela; % 76,7k, berriz, adierazi dute “gizonen errugabetasun-presuntzioa galdu dela”, eta, aldi berean, tratu txarrak “intentsitate txikikoak” badira, ez dela arazoa kasuen % 17,7n.
Maskulinitate parekidea
Kutxatik kanpo geratzen diren eta beraz maskulinitate parekideetara hurbiltzen diren herritarrak emakumeak dira gehienbat. Leku honetan dauden gizonak jarrera matxistekin eta genero rolekin kontzienteki hautsi dutenak dira, eta uko egiten diete.
Era berean, gizonezko horiek beren burua feministatzat dutenen (% 43) eta ez dutenen artean (% 42,2) banatzen dira. Bikote-harremanak modu independenteagoan ulertzen dituzte, eta jarrera kritikoa dute genero-indarkeriarekiko; izan ere, kasuen % 87,5ean gizarte-arazo oso larritzat jotzen dute.
Gizon horiek gogobetetze-maila eta ongizate sozioemozional handiagoa izaten dute, eta indarkeria-egoera gutxiago izaten dituzte.
Etorkizunera begira
Txostenak ohartarazten du oraindik ere desinformazioa dagoela feminismoa zer den eta maskulinotasun hegemoniko tradizionala aukera erakargarri gisa aurkezten duten diskurtsoen inguruan, bereziki gizon gazteentzat.
Etorkizunera begira, funtsezkotzat jotzen du hezkuntza sexoafektiboaren ereduak zabaltzea, gizon eta emakumeen arteko berdintasunaren balioa nabarmendu eta gizarte patriarkalaren egiturazko desberdintasunak testuinguruan jartzeko.
Horretarako, gai honen inguruan gazteenek erakusten duten "nekea eta interes eza" gainditzeko estrategiak bilatzea proposatu du, ezberdintasun horien alderdi larrienak jada ez daudela iritzita.
Beraz, eztabaida gune deshierarkizatuak sortuko dituzten estrategia komunikatibo berrien alde egin du, eta, batez ere, "kultura patriarkalak sortzen dituen ondoez maskulinoei" aurre egiteko beharra azpimarratu du, "maskulinitate desberdinak adierazteko askatasuna murriztuz".
Horren harira, gizonen segurtasun ezei erantzuna ematearen garrantzia defendatu du, eta 'matxosfera'tik sortzen diren diskurtso eta espazioetatik aldenduko dituen "babes komunitateak" sortzearen garrantzia.
"Estrategiak gizon eta emakumeen arteko desberdintasun estrukturalak azaltzera mugatzen badira eta ez badute agerian uzten gizon gazte askok ere aurre egin behar dieten prekarietate eta zaurgarritasun egoera eta genero aginduek nola eragiten, mugatzen eta exijitzen dieten, emaitza kalterako izan daiteke", dio txostenak.
