Donostia – Egunero ehunka kontsulta eta proba mediko galtzen dira gaixoak ez direlako osasun zentrora edo ospitalera joaten. Euskal Osasun Zerbitzuan ez-agertzeak gure eguneroko ogi bilakatu dira, eta Osakidetzak jakinarazten du ematen dituen hitzorduen ia laurdena bertan behera geratzen direla, edo birprogramatu egiten direla.
Arrazoiak, Euskal Osasun Zerbitzuak azaldu duenez, antolaketari dagozkionak izan ohi dira, gaixoek data aldatzeko egindako eskaerengatik eta ez agertzeagatik. Izan ere, absentismoa da osasun publikoak aurre egin behar dion beste arazo handietako bat. Hala, Bizkaiko osasun-erakundeetan (ESI), urtarriletik apirilera, 132.991 hitzordu programatu ziren guztira, eta horietatik 25.430 bertan behera utzi ziren, hau da, % 19,12. Gipuzkoako ospitale eta osasun zentroetan 63.740 hitzordu izan ziren eta 12.923 (%20,27) bertan behera geratu ziren. Azkenik, Araban antzeko desertzioak izan ziren: 28.177 hitzordu programatuta eta 6.194 bertan behera (%21,98).
Alberto Martinez Osasun sailburuak Eusko Legebiltzarrari EH Bilduk eskatuta emandako erantzunetik ateratako datuak dira, kanpo kontsulten eta bertan behera utzitako proba diagnostikoen inguruan. Kanpo-kontsultetako hitzordu gehien izan zituen eskualdea Barrualde Galdakao ESIa izan zen, ospitaleari dagozkionak barne. Aurtengo lehen lau hilabeteetan 57.142 hitzordu eman zituen, horietatik 11.633 bertan behera geratu ziren –%20,3– eta beste 8.905 –%15,5–, birprogramatu egin ziren.
Medikuei planto egitearen fenomeno horrek, programatutako mediku-hitzorduetara ez joateagatiko zigorren kobrantzaren eztabaida planteatu du. Izan ere, joan den apirilean jarri zuen mahai gainean Gabriel Attal Frantziako lehen ministroak. Frantziak proposatu zuen 2025etik aurrera bost euroko isuna jartzea mediku-hitzordua bertan behera uzten ez duten eta gutxienez hogeita lau ordu lehenago joan ezin diren herritarrei.
Eta askoz hurbilago, Nafarroan, Osasunbidea-Nafarroako Osasun Zerbitzuak araudi berri bat ezarri du zentro guztietan, itxarote-zerrendak kudeatzeko, eta bertan ezartzen da justifikaziorik gabe hitzordua bi aldiz ezeztatzen duten edo joaten ez diren pazienteak erregistrotik aterako direla.
Itsasgarritasun handiagoa
Euskadin, aldiz, proba diagnostikoetarako hitzorduek kanpo-kontsultetakoek baino intzidentzia-ehuneko txikiagoa dute, hau da, bertan behera geratzen dira edo dezente atzeratzen dira. Kasu honetan, urtarrila eta apirila bitartean proba gehien programatu zituen eskualdea Donostialdea izan zen, 51.830. 7.879 bertan behera utzi ziren –%15,2– eta 4.701 birprogramatu ziren –%9–.
Era berean, Galdakaoko ESIn 40.197 hitzordu eman ziren probetarako, 6.628 bertan behera utzi ziren (% 16) eta 4.599 atzeratu ziren (% 11), hau da, intzidentzien % 27.
Araban 22.992 hitzordu eman ziren eta 3.529 bertan behera geratu ziren, baina 2.033 birprogramatu ziren.
Kanpo-kontsultetako hitzorduetan bezala, urteko lehen bi hilabeteen eta martxotik apirilera bitarteko zenbakiek hobera egin dute, orduantxe jaitsi baitzen gorabeherek eragindako proben kopurua.
Osakidetzaren osasun-eskualdeen araberako datuek aukera ematen dute jakiteko zein diren gehien egiten diren diagnostiko-probak: ekografia orokorrak, tomografiak edo OTA, eta digestio-endoskopiak.
Laburrean
5 €
Medikuari planto egitea dirudien baino askoz ere ohikoagoa da. Urtero, hamabi milioi hitzordu mediko baino gehiago galtzen dira Espainiako Estatuan, eta 27 milioi inguru Frantzian; beraz, herrialde frantziarrak bost euro kobratzea proposatu zuen ez joateagatik.
Arazoa
l ‘Pira’ gehiago osasun zentroetan. Arazoaren zatirik handiena osasun-zentroetan dago. Izan ere, Lehen Mailako Arretako zerbitzuek jasaten dute gehien pazienteen absentismoa.
l Probak. Proba diagnostikoetarako hitzorduak ere galdu egiten dira, baina askoz gutxiago dira pazienteak erresonantzia magnetiko bat, OTA bat, ekografia bat edo mamografia bat saltatzen duen kasuak.