Estatuko Fiskaltza Nagusiak adierazi du "lasaitu" egin dela laneko arriskuen prebentzioari buruzko araudia betetzean eta aplikatzean, azken hamarkadan lan-istripuetan hildako pertsonen kopuruak izandako gorakadaren azalpen gisa, 2007 eta 2013 artean hildakoen kopuruaren beherakada etengabea izan ondoren. "2014. urtetik aurrera, azaltzen zaila den egoera bat marrazten hasi da", adierazi du Fiskaltzak urteko azken memorian. Bertan, beheranzko bide argirik ikusten ez duten datuen aldakortasuna nabarmendu du, nahiz eta 2023an ehun hildako gutxiago izan lan-istripuetan, 508 guztira.
Heriotzen bilakaera lesio larriak eta arinak eragin dituzten guztizko istripuen bilakaerarekin batera doa, 2023an 507.249 izan baitziren, eta 2022an, berriz, 519.376. Horrek ez dio kentzen Fiskaltzari laneko ezbehar-tasa handitzen ari dela 2014tik. "Berriro hazi da laneko ezbehar-tasa herrialdean, arrazoiaren ziurtasunik izan gabe, prebentzio- eta lan-araudia betetzean eta aplikatzean erlaxazioa egon daitekeen arren", dio memoria ofizialak.
Zerbitzuen sektorean dago oraindik ere ezbehar-tasarik handiena, trafiko-istripu asko gertatu baitira lanaldian. Hala ere, heriotza-tasa handiena eraikuntzaren sektorean dago oraindik ere, eta, ondoren, nekazaritzan. Genero-ikuspegitik, emakumeek gizonak baino gehiago izaten dituzte in itinere istripuetan (lanera joatean edo lanetik itzultzean) hilgarriak ez diren gertakarien kasuan; aldiz, lanaldiko heriotza-tasa handiagoa da gizonen artean, arrisku handiena eraikuntza bezalako lanbide maskulinizatuetan baitago.
EZKUTUKO JARDUERAK
Hala ere, Fiskaltzak adierazi du askotan lanbide feminizatuen arriskugarritasuna "estatistiketatik kanpo dauden ezkutuko jardueren barruan" dagoela. Fiskaltzak 186 aurretiazko diligentzia ireki zituen 2023an lan-istripuko zuhurtziagabekeriazko giza hilketagatik, eta horrek "murrizketa nabarmena" dakar 2022ko 186 prozedurekin alderatuta, heriotzak gutxitzearekin bat baitator. Jurisdikzio penalean sartzen diren kasu gehienak eraikuntzaren sektorean gertatu diren istripuetatik eratortzen dira, altuerako erorikoak lehen kausa izanik.
Fiskaltzak azpimarratu du erorikoen ondoriozko heriotzak "ia osorik" ekidin daitezkeela, "prebentzio-jardueraren kudeaketa, integrazio eta aplikazio egokiarekin". Urtea ixtean instrukzio-epaitegietan zuhurtziagabekeriazko giza hilketagatiko 466 auzik jarraitzen zuten ebazteke, 2022an baino 8 gehiagok; 408 akusazio-idazki aurkeztu ziren, urtebete lehenago baino 30 gutxiago, eta zigor-arloko epaitegiek 406 epai eman zituzten, 26 gutxiago. Memoriaren arabera, epaien % 80 baino gehiago kondenatzaileak dira, eta epaia lortzeko batez besteko epea 5 urte eta 8 hilabetekoa da kondenentzat, eta 6 urtekoa absoluzioentzat.
Kasu horiek konpontzeko atzerapenak "albo-ondorioak" sortzen ditu, memoriak dioenez, eta biktimek kalte-ordainak kobratzeko atzerapena adierazten du. Kalte-ordainei dagokienez, patronalaren erantzukizun zibileko polizen estaldura eskasa azpimarratzen da, eta horrek esan nahi du batzuetan ezin dela estali biktimek eskubidea duten guztizko zenbatekoa. Fiskaltzak azpimarratu du, aurreko urteetan egin duen bezala, ezinbestekoa dela organo judizialak espezializatzea itxaronaldiak murrizteko, baina Laneko eta Gizarte Segurantzako Ikuskatzailetzaren txostenak bizkortzeko beharra ere aipatu du, "plantilla handituta lortuko litzatekeena". Izan ere, UGTk ohar bat igorri zuen duela aste gutxi, egoera hori "kezkagarria" dela eta elkarrizketa sozialeko mahaian lan-ezbeharren aurkako plan bat bultzatu behar dela adierazteko. Erakundearentzat, funtsezkoa da laneko arriskuen prebentzioaren arloko arau-aldaketak negoziatzea, Legea errealitate berrietara egokitzeko.
