Gurasoentzat, batez ere emakumeentzat, lana eta familia bateratzea ez da erronka erraza. Hainbat azterlanek behin eta berriz erakusten dute emakumeek, ama izatea erabaki-tzen dutenean, zer lan-zailtasuni egin behar dieten aurre. Baina ama ezkongabeek zailtasun gehiago ere izaten dituzte guraso bakarreko familia baten arduradun izateko erantzukizuna erraztuko dien lana aurkitzeko.
Horrela, oraingo honetan Adecco Fundazioak egindako azterlan berri batek (amaren eta enpleguaren ardurapeko guraso bakarreko familiei buruzko hamargarren txostena da) emakume horiek dituzten zailtasunak, beharrak eta itxaropenak ezagutzeko helburuari buruz hitz egiten du, eta, era berean, emakume horien egoera soziolaborala hobetzeko proposamenak eta irtenbideak diseinatzen ditu. Hain zuzen, nabarmentzekoa da lan hori langabezian dauden 300 emakumeri (gizonekin bat ez datozen familia-erantzukizunak dituztenak) egindako inkesta batean oinarritzen dela. Txostenean jasotzen denez, Euskadin eta Espainiako estatuan ohikoena den familia-mota seme-alabak dituen bikote batek osatzen duena da oraindik ere ( %33). Ondoren, pertsona bakarreko etxea (%26,1) eta seme-alabarik ez duten bikoteak (%20,9) daude. Guraso bakarreko familiek ere gora egin dute, eta gaur egun familien %10,4 dira. Esan beharra dago guraso bakarreko etxe horien %80 baino gehiago amak direla, hau da, bakarrik dauden amak, seme-alabak zaintzearen aurrean. AROPE txostenaren datuen arabera, familia mota horiek dira pobrezia- edo esklusio-arrisku handienari aurre egiten diotenak ere. Iaz %54,6ra iritsi zen, 2010etik izan den kopururik handiena. Bazterkeria handiago horren erroa seme-alaben gastu ekonomiko, hezkuntza eta hazkuntzako guztiei bakarrik aurre egin beharra da. Gainera, zaila da seme-alabak zaintzeko lan bateragarria lortzea, kasu horietan zailagoa baita familiako bizitza eta bizitza profesionala bateratzea. “Horrek guztiak pobrezia eta bazterketa areagotzen da guraso bakarreko familien artean, hau da, biztanleria osoarekiko bizi-kalitate apalagoa duten familien artean”, diote txostenean. Era berean, langabezian dauden guraso bakarreko familiek bazterketa jasateko duten arrisku handia arazo ekonomikoetan islatzen da. “Izan ere, inkestatutako ia emakume guztiek (%92) zailtasun larregi dituzte hilaren amaieran diruarekin iristeko. %37,8k zailtasun handiak ditu, %27,8k zailtasun pixka bat eta %26,6k zailtasunekin iristen da baina dirua izaten du hilabetea ondo bukatzeko”, zehaztu dute.
Horregatik guztiagatik, txostenean ondorio sendoa atera dute: beren seme-alaben hezkuntzan eta hazkuntzan bakarrik dauden emakume askok egoera ekonomiko “kritikoa” bizi dute, eta, batzuetan, oinarrizko gastuak ordaintzeko zailtasun handiak ere izaten dituzte, hala nola horniduren ordainketa (%48,8), hipoteka (%42,7), seme-alaben hezkuntza (%34,8), elikadura (%33,7) eta arropa (%18). Datu horiek bat datoz Madre no hay más que una: monoparentalidad, género y pobreza infantil txostenak aurkeztutakoekin. Espainiako Haur Pobreziaren Kontrako Goi Mandatariak 2021ean egindako lana da. Txosten horretan zehazten da etxe horietako askotan ezin dietela fakturei aurre egin, berogailua hilabeterik hotzenetan jarri, seme-alabak behar bezala elikatu edo urtean astebeteko oporraldia hartu. Zehazki, guraso bakarreko familien %9,2k ezin du elikagai proteikorik kontsumitu bi egunetik behin, eta %15i ezinezkoa egiten zaio neguan etxea bero mantentzea. Kasu horietan, zein da aukera ama askoren-tzat dirua lortzeko eta seme-alaben elikadura hobea ordaintzeko? Ikerketaren arabera, ezkutuko ekonomia. Hau da, ezkutuko ekonomian lan egitea, Gizarte Segurantzan kotizatu gabe, alternatiba errealista bihurtzen da guraso bakarreko familia baten buru diren emakume langabetu askorentzat. “Oinarrizko gastuei (hala nola alokairuei, hipotekei edo seme-alaben hezkuntza ordaintzeari) aurre egiteko ezintasunak, bai eta askotan jasotzen duten soldata txikiak ere, esparru horretan eta erabateko babesgabetasuneko baldintzetan lanak onar-tzera eramaten ditu, diru-sarreren premia dela eta. Horren lekuko dira inkestatuen %72”, azpimarratzen dute txostenean.
Ezkutuko ekonomia
“Arduraz jokatu behar da langile horiek ahalik eta denbora laburrenean merkaturatzeko. Ezkutuko ekonomia gure herrialdeari milioika euroko kostua eragiteaz gain, lan-prekarietatea larriagotzen duen eta familia horien etorkizuneko aurreikuspenak apurtzen dituen arazoa da, eta desberdintasun-arrakala handiagoa eragiten du”, esan du Francisco Mesonero Adecco Fundazioko zuzendari nagusiak. “Lan-ikuskaritzak ezinbesteko rola du, eta enplegu-agen-tzien zeregina funtsezkoa da: Espainian, biztanleen ia %30ek aldi baterako kontratuarekin egiten dute lan, eta soilik ehuneko bat dago horretarako gaitutako enpresen bidez bideratuta. Horrek kontroletik kanpo uzten ditu langile asko, eta ezkutuko ekonomiaren tasa handiak eragiten ditu biztanleriaren sektore kalteberenetan, hala nola familia-guneetan”, ondorioztatu du Adecco Fundazioaren zuzendari nagusiak.
