Odola emateak bizitzak salbatzen ditu egunero. Urtero 30.000 paziente inguruk beren bizitza salbatzen dute, edo beren kalitatea hobetzen dute 60.000 emaileren laguntza anonimo eta desinteresatuei esker. Gainera, odola ematea ez da soilik onuragarria behar duenari laguntzeko; donatzen duenaren osasun-sistema ere onuragarri eta sendotzen du, eta, oro har, komunitate gisa hobetzen da, jasangarriagoa eta solidarioagoa bihurtuz. Garrantzitsua da kontuan hartzea, halaber, emate bakoitzetik lortzen diren osagaiek (hematieak, plaketak eta plasma) iraungitze-data jakin bat dutela, eta, beraz, ezinbestekoa dela odol-emateen eguneroko fluxua izatea, Euskadiko ospitaleetako behar guztiei erantzun ahal izateko.
Urtero, ekainaren 14an, Odol Emailearen Munduko Eguna ospatzen da, emaile boluntarioei eskerrak emateko eta odolaren eta bere produktuen kalitatea, segurtasuna eta eskuragarritasuna bermatzeko odol-emate erregularrak egiteko beharraz kontzientziatzeko.
Besteei lagunduz
Brebiziko eginkizuna dute ama-haurren arretan, haurdunaldian eta hondamendi naturalei edo gizakiak eragindako hondamendiei larrialdiko erantzunak ematean.
Hala, Osasunaren Mundu Erakundeak azpimarratu duenez, odol-transfusioek urtean milioika bizitza salbatzen laguntzen dute. Hilgarriak izan daitezkeen gaixotasunak dituzten pazienteak bizi-kalitate hobearekin bizi daitezen laguntzen dute, eta ebakuntza mediko eta kirurgiko konplexuak egitea ahalbidetzen dute. Halaber, berebiziko eginkizuna dute ama-haurren arretan, haurdunaldian eta hondamendi naturalei edo gizakiak eragindako hondamendiei larrialdiko erantzunak ematean.
“Pazienteei odola eta odol-produktu seguruak kantitate nahikoan eskuratzeko aukera ematen dieten odol-zerbitzuak osasun-sistema eraginkorren funtsezko osagaiak dira. Hornidura nahikoa ziurta daiteke soilik borondatezko eta ordaindu gabeko laguntza erregularren bidez. Hala ere, herrialde askotan odol-zerbitzuek arazoak izaten jarraitzen dute odol nahikoa eskaintzeko eta kalitatea eta segurtasuna bermatzeko”, azpimarratzen dute bertatik.
Miguel Angel Vesga Osakidetzako Transfusio eta Giza Ehunen Euskal Zentroko zuzendariak erreportaje honetan adierazi duenez, odola ematea ezinbestekoa eta funtsezkoa da gaixoen osasuna bermatzeko, eta herritar guztiak animatzen ditu odola modu erregularrean ematera.
Eguneroko beharra
Profesional horrek azpimarratu duenez, egunero Euskadin 400-500 odol-emate behar dira. “Egunero, ia 500 pertsona behar ditugu, borondatez eta erabat altruista, Euskadin ditugun lau donazio-puntu finkoetako batera edo gure erkidegoan egunero igarotzen diren 10 unitate mugikorretako batera hurbiltzeko. Odol emate bakoitzetik 7 produktu eta sendagai lor daitezke, eta horiekin tratatuko dira antzeko paziente-kopuru bateraino”, azpimarratu du.
Izan ere, Osakidetzaren helburu nagusietako bat inoiz odol faltarik ez aurkitzea da. Horretarako, hiru lurralde historikoetan egunero ibiltzen diren unitate mugikor guztiak programatzen dira, eta aldian-aldian odola ematera joateko deia egiten zaie emaileei.
Odol-osagai gehienek iraungitze-aldi laburrak dituzte, eta, beraz, ezin dira biltegiratu eskasia-aldietarako.
Odol-osagai gehienek iraungitze-aldi laburrak dituzte, eta, beraz, ezin dira biltegiratu eskasia-aldietarako. Oro har, erreserba horiek zazpi eguneko beharrizanak baino txikiagoak direnean, diru-bilketa eta odol ematea kopurua handitzeko neurriak jartzen dira martxan, azaldu duenez.
Hala ere, eta ildo beretik, Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailak eta Osakidetzak ahalegina egin arren, profesionalak onartzen du urteko aldi batzuetan zailagoak direla: esate baterako, gabonetan, udan... "Normalean, oporraldiek odol-emateak jaistea dakarte, eta, beraz, aurrea hartzen saiatzen gara beti, aurreko eta ondorengo hilabeteetan odol-emateak gehitzea lortzeko. Noizean behin dei bat egin behar izan diegu herritarrei odola emateko premiaren aurrean; azkenekoa gabonetan izan zen, eta, gainera, gripe-kasu asko izan ziren. Premiazko dei horren aurrean, egia esan, emaileen erantzuna beti da berehalakoa, eta hori oso eskertzekoa da”, eskertu du.
Nola lagundu?
Odola emateko, odola emateko puntu finkoetako batera edo unitate mugikorretako batera hurbildu behar da. Puntu horien guztien kokapenari buruzko informazio guztia web orrian (www.donantesdesangre.eus) eta Donantes Euskadi app-an aurki daiteke.
Odola emateko, odola emateko puntu finkoetako batera edo unitate mugikorretako batera hurbildu behar da.
Hemen ere eskuragarri dago odol-ematearen prozesuari buruzko informazioa, duen garrantzia, Euskadiko egungo odol-mailak nola dauden... Gainera, eremu pribatu bat ere badu, Osakidetzaren Bakq-arekin sar daitekeena. Horri esker, erabiltzaileek donazio-historia osoa, odol-taldea eta emaile-txartela ikus ditzakete, eta aferesia emateko hitzordua ere eska dezakete.
“Odola emateak autosufizientzia, segurtasuna eta odol-osagaien erabilgarritasuna bermatuko digun eguneroko ekintza izan behar du, gure osasun-sistemaren beharrei erantzuteko. Gogoratu gizonek urtean gehienez lau aldiz eman dezaketela odola, eta emakumeek, berriz, hiru, betiere odol emateen artean gutxienez bi hilabeteko tartea errespetatuz”, kontatu du.
“Odola emateak autosufizientzia, segurtasuna eta odol-osagaien erabilgarritasuna bermatuko digun eguneroko ekintza izan behar du".
“Ez da erraza odola ematera erregulartasunez joaten diren emaileen eguneroko fluxuari eustea. Ildo horretan, emaileen belaunaldi-erreleboa oso garrantzitsua da; izan ere, Euskadiko emaileen oinarria gero eta zaharragoa da, eta beharrezkoa da gazteenak sartzea. Horretarako, kontzientziazio-ahalegin berezia egiten dugu, batez ere gazteenekin. Odola ematea sustatzeko kanpaina espezifikoak ditugu ikastetxeetan, lanbide-heziketako zentroetan, unibertsitatean... Eta aitortu behar da gazteen erantzuna oso positiboa dela. Nahikotasuna uneoro bermatzeko helburua da gure herritarren % 5 odol eta/edo plasma emaile erregular bihur daitezen konbentzitzea”, azaldu du.
Gehien eskatzen diren odol-taldeei dagokienez, azpimarratu behar da odola emateari buruz hitz egiten denean ez dagoela “ona” eta “txarrak” edo “hobeak eta txarragoak” diren talderik. Odol-talde guztiak dira beharrezkoak, gero osagai horiek guztiak jasoko dituzten pazienteak ere talde desberdinetakoak baitira.
Herritarren parte-hartzea
Miguel Angel Vesgak elkartasun ekintza horietan parte hartzearen garrantzia azaldu du. “Gogoan dut haurrekin egin genuen lan bat, non jendea odola ematera motibatzeko mezu edo lelo batzuk sortzeko eskatzen genien, eta, egia esan, esaldi bat planteatu zuten, nire ustez oso grafikoa dena, eta oso mezu argia eta zuzena bidaltzen duena:zu odola emateko beldur zaren bitartean, beste batek hiltzeko beldurra dauka”.
Estatistikaren arabera
“Gainera, estatistikaren arabera, gure bizitzan zehar, lau pertsonatik hiruk odola beharko dugu gure osasuna berreskuratzeko edo baita gure bizitza salbatzeko ere. Oso zaila da libratzen den % 25 hori izatea, baina kasu horretan ere, ziur egon behar dugu oso gertukoa den eta benetan axola digun norbaitek odola beharko duela”, azpimarratu du.
Plasma emateak ere gero eta garrantzi handiagoa du.
Era berean, plasma emateak ere gero eta garrantzi handiagoa du. Zer da hori? Eta zertarako balio du? Plasmaferesi bidezko ematea beste emate-mota bat da, kontzeptuan eta tratamenduan desberdina den arren. Plasmatik proteina edo hemoderibatu ugari lortzen dira, norberaren organismoaren funtzionamendu egokiarekin laguntzen dutenak. Odol-plasma bereiztean datza, eta hori egin ondoren, laborategian bertan diluituta dauden proteina espezifikoak atera, bereizi eta ontziratzen dira, gaur egun artifizialki sintetizatzeko gai ez garenak.
“Horien adibide dira immunoglobulinak, hainbat infekzioren aurrean babesteaz arduratzen direnak, albumina, substantzia eta farmako desberdinak garraiatzen dituen proteina, ehunetara edo koagulazio-faktoreetara eta abar luze batera iritsaraziz, eta beharrezkoak direnak hainbat bizi-egoera eta gaixotasun tratatzeko, hala nola gaixotasun autoimmuneak, fibrosi kistikoak, prozesu onkologikoak, koagulazio-alterazioak, odol-bolumena galtzea dakarten egoerak eta beste hainbat”, azaldu du adituak. Prozesu hori makina batzuen bidez egiten da (zelula-bereizgailuak), odola odol-bolumen txikiko hainbat ziklotan atereaz, plasma atxikiz eta bide beretik emailearengana itzultzen diren odol-zeluletatik bereiziz.
Balorazioa
“Horrek aukera ematen digu odol emate ohikoagoak egiteko eta hori egin ondoren ia berehala berreskuratzeko. Eskatutako denbora, ordea, odol-emate totala baino luzeagoa da, 45 minutu ingurukoa. Horrela, bada, plasmaren erabilera nagusia eta garrantzitsuena sendagaiak lortzea da. Medikamentu horietarako ez dago lehengai preziatu horren (emateetatik lortutako plasma) ordezko aukerarik, eta kanpoko faktoreen mende gaude”, kontatu du.
Plasma ematea erabateko lehentasuna da gaur egun eta etorkizunean. “Estrategikoa da hirugarren herrialdeen mende ez egotea paziente askoren biziraupenerako erabakigarriak diren medikamentu horiek edukitzeko, eta, beraz, guztiok animatzen ditugu informatzera plasma modu erregular eta errazean emateko”, ondorioztatu du.
