Udazkenean zaintzea: hotzari aurre egiteko gida praktikoa

Udazkena urteko urtarorik ederrenetako bat da: zuhaitzak tonu beroz janzten dira, udako beroaren ondoren tenperaturak leundu egiten dira eta aparkatuta genituen errutinei heldu nahi diegu. 

Baina garai honetako xarma gure osasunerako zenbait erronkarekin batera dator. Bat-bateko tenperatura-aldaketek, argi-orduen gutxitzeak eta arnas birusen denboraldia hasteak gure organismoa berriro egokitu beharra dakarte. Horregatik, udazkenean geure burua zaintzea gomendagarria izateaz gain, beharrezkoa da konplikazioak prebenitzeko eta urtaro honek eskaintzen duen guztiaz gozatzeko.

Hilabete hauetan, ohikoa izaten da hotzeri arruntaz, gripeaz edota beranduko alergien hasieraz hitz egiten entzutea. Baina afekzio horietatik haratago, udazkenak gure aldartean, azalean eta loaren kalitatean ere eragiten du. Horregatik, gure defentsak indartzeko eta oreka mantentzen laguntzeko errutina osasungarriak hartzea da estrategiarik onena udazkena energiaz eta ezustekorik gabe zeharkatzeko.

Hotzeri arrunta: bisitari desegokia baina sarria

Eusko Jaurlaritzaren Osasun sailetik Osakidetzarekin batera azpimarratzen dutenez, Hotzeria arrunta eztularekin, sudurreko kongestioarekin, malko-jarioarekin eta mukiekin agertzen da. Normalean birus batek eragiten du eta bere kabuz konpondu ohi da, 3-10 egun igaro ondoren, tratamendurik gabe.

Katarroak tratatzeko, antibiotikoak hartzea saihestu behar da; izan ere, ez dira erabilgarriak eta, gainera, gaizki erabiltzen badira, gero eta erresistentzia handiagoa duten germenak garatzen dira.

Eztula, sintoma gogaikarriena izan daitekeen arren, organismoa defendatzeko mekanismo garrantzitsuenetako bat da, jariakinak kanporatzea ahalbidetzen baitu.

Sarritan, eztula da luzeen dirauen sintoma, eta espektorazioa (flemak) ere ekar dezake, baina horrek ez du esan nahi gaixotasunak okerrera egin duenik.

Nola arindu sintomak?

Komeni da likido gehiago edatea ondo hidratatuta egoteko, ez erre eta ez egon kea dagoen tokietan, hezetu berogailuek geletan eragiten duten giro lehorra. Horretarako, erabili ur-ontziak edo hezegailu elektronikoak, normalean, sudurra ur gaziz edo gatz-serumez garbitzeak kongestioa arintzen laguntzen du. Kilimak eragiten dituen eztul lehorrerako, eztulerako pilulak edo gozoki gogorrak erabilgarriak dira.  Alergiaren bat baduzu, saiatu alergenoekiko kontaktua saihesten (polena, animaliak, hautsa...).

Eztarriko mina helduetan

Eztarriko mina izatea ohikoa da. Gehienetan, infekzio biriko batek eragiten du, eta hotzeriarekin, mukiekin, negar-jarioarekin, doministikuekin eta sudurreko kongestioarekin batera agertu ohi da. Kasu horietan, sintomak tratatzen dira.

“10 kasutatik 1ean barrik eragiten du bakterio infekzioak; A estreptokokoak, alegia. Hala denean, eztarriko minaz gain sukarra ere izaten da, baita amigdalen hantura ere, eta ez da egoten hotzeriaren ohiko sintomarik. Bakterio horrek infekzioa eragin duen susmoa izanez gero, osasun-zentroan proba sinple baten bidez egiaztatzen da diagnostikoa. Ondoren, pazienteari tratamendu egokia agintzen zaio”, kontatzen dute bertatik. 

Eskuak garbitzea bereziki garrantzitsua da sintomak dauden bitartean. Sarritan garbitu urarekin eta xaboiarekin, eta beti garbitu eztul edo doministiku egin eta mukiak kendu ondoren.

Gainera, ahalik eta distantziarik handiena mantendu sintomak dituzten pertsonekiko.

Eztul edo doministiku egitean, saia zaitez ahoa eta sudurra mukizapi batez edo ukondoaz estaltzen, arnasbideetako jariakinak zabaltzea ekiditeko. Oneratu arte, planteatu maskara erabiltzea beste pertsona batzuekin kontaktuan bazaude. Ahal bada, kendu mukiak erabili eta botatzeko mukizapiekin, eta bota itzazu erabili bezain laster.

Nola arindu sintomak? Ez erre eta ez egon kea dagoen tokietan. Irenstean nabaritzen diren molestiak arintzeko, komeni da egunean hainbat aldiz egitea gargarak urarekin, eztiarekin eta limoiarekin. Kilimak eragiten dituen eztul lehorrerako, eztulerako pilulak edo gozoki gogorrak erabilgarriak dira. Edan likido gehiago. Hotz edo giro-tenperaturan dauden elikagaiek irensteak eragiten duen mina murriztuko dute. Saihestu likido edo elikagai beroak.

Sukarra helduetan

Sukarra gorputzaren tenperatura igotzea da, normalean 38 ºC-tik gora. Normalean infekzioek eragiten dute. Hona hemen sukarra eragiten duten infekziorik ohikoenak: Hotzeria edo gripea, Arnasbideetako infekzioak. Urdail-hesteetako infekzioak.

Infekzio horietako gehienak ez dira larriak eta beren kabuz konpontzen dira.

Neurketa egiteko moduaren arabera, baliteke tenperatura pixka bat aldatzea. Besapearen, belarriaren eta kopetaren tenperatura uzkikoa edo ahokoa baino errazago hartzen dira, baina ez dira hain zehatzak.

Tenperatura neurtzeko

Egiaztatu tenperatura hartuko duzun eremua lehor dagoela eta ez dela kontaktuan egon elementu zein likido bero edo hotzekin. Jarri termometroaren punta besapean edo mihiaren azpian.

Jarraitu termometroa inguratzen eta horri heltzen, jarrera aldatu gabe. Termometro digital gehienek gutxi gorabehera minutu bat (1 min.) pasatu ondoren ematen dituzte emaitzak.

“Sukarrak zeregin garrantzitsua du infekzioen aurkako borrokan, baina deseroso sentiaraz zaitzake. Termometroak markatzen duena ez da beti adierazlerik egokiena tratamendua jasotzeko. Horregatik, garrantzitsua da aztertzea nola sentitzen zaren”, azpimarratu dute. 

Zer egin dezaket sintomak arintzeko

Etxean geratu, atsedena errazteko. Gainera, lagungarria izan daiteke beste pertsona batzuk ez kutsatzeko. Edan likido gehiago, behar bezala hidratatuta zaudela ziurtatzeko. Beti beharrezkoak ez diren arren, sukarra jaisten lagun dezaketen medikamentuak hartzeko aukera dago, parazetamola edo ibuprofenoa, besteak beste. Jantzi arropa arina. Hotz bazara, erabili izara edo manta arin bat.

Pertsona askok ez dute tratamendu antibiotikorik behar infekzioari aurre egiteko. Antibiotikoek soilik bakterioek eragindako infekzioei eragiten diete, hau da, ez dute eraginik birusek sortutakoetan. Adibidez, antibiotikoek ez dute eraginik hotzeria edo gripea dagoenean.

Hotzeria adin txikikoetan

Katarroa edo hotzeria arrunta infekzio biriko bat da, eta zeinu hauek ditu bereizgarri: eztula, sudurreko kongestioa, malko-jarioa, mukiak, lo egiteko zailtasunak, jangura murriztua eta suminkortasuna.

Katarroak oso ohikoak dira bizitzako lehen urteetan, umeek normalean urtean 6-8 aldiz izaten dituzte, eta berez sendatzen dira 3-10 egun igaro ondoren, tratamendurik behar izan gabe. Ohikoa da eztulka jarraitzea sintomak hasi eta 3 astera arte ere. Kasu horietan, eztularen intentsitatea gutxituz joango da pixkanaka.

Ez da antibiotikorik hartu behar, ez baitira eraginkorrak katarroak tratatzeko, eta gainera, gaizki erabiltzen badira, gero eta erresistentzia handiagoa duten germenak garatzen dira.

Birusa transmititzea ekiditeko, garbitu eskuak sarritan ura eta xaboia erabiliz, eta beti garbitu eskuak eztul, doministiku edo zintz egin ondoren.

Eztul edo doministiku egitean, saia zaitez umeak ahoa eta sudurra mukizapi batez edo ukondoaz estal ditzan, arnasbideetako jariakinak zabaltzea ekiditeko.

Ahal bada, kendu mukiak erabili eta botatzeko mukizapiekin, eta bota itzazu erabili bezain laster.

Nola arindu sintomak 

Komeni da likido gehiago edatea ondo hidratatuta egoteko. Jateko gogo eta egarri gutxiago izaten dute. Ez behartu jatera.

Eztia lagungarri izan daiteke gauez eztula hobetzeko, baina ez da gomendatzen 12 hilabetetik beherakoei ematea.

Ez erre umearen aurrean, eta ez dadila egon kea dagoen tokietan.

Utzi umeari etxean geratzen, errazago har dezan atseden: horrela, gaixotasuna gainditu ahal izateaz gain, bere eskola-ingurunekoak kutsatzea saihesten da.

Hezetu berogailuek geletan eragiten duten giro lehorra. Horretarako, erabili ur-ontziak edo hezegailu elektronikoak.

Alergiaren bat badu, saiatu alergenoekiko kontaktua saihesten (polena, animaliak, hautsa...).

Sudurra ur gaziarekin edo gatz-serumarekin garbitzeak kongestioa arintzen laguntzen du.