Gerra Zibilean desagertutakoak berreskuratzeko lanean jarraitzeko konpromisoa hartu du Eusko Jaurlaritzak

Melgosa Saibigain mendira (Abadiño) hurbildu da, Gerra Zibileko gudari baten hezurrak lurpetik ateratzeko lanak jarraitzeko; izan ere, iaz prospekzio-lanak hasi zirenetik bigarren aldiz atera dute hobitik.

Hezur-hondarrak eta objektuak

Aranzadi Zientzia Elkarteko taldeak eta Euskal Prospekzio Taldeak fusil batekin lotutako bi hezur eta hainbat objektu aurkitu eta berreskuratu dituzte. Aurkikuntza Saibi mendiaren gailurretik gertu dago, Mañaria eta Abadiño arteko mugatik gertu, lurraren azaleko geruzan, lubaki zahar bat dirudien tokian.

Sailburuarekin batera, José Antonio Rodríguez Ranz Giza Eskubide, Memoria eta Lankidetzako sailburuordea eta Aintzane Ezenarro Memoriaren, Bizikidetzaren eta Giza Eskubideen Institutuko zuzendaria izan dira. Julen Arzuaga Gogorako Zuzendaritza Kontseiluko kidea ere bertan izan da, baita inguru horretako borroketan desagertutako hainbat pertsonaren senideak ere.

Melgosa sailburuak azaldu duenez, Saibi mendiko prospekzio lanak, giza hondakinen bilaketan, urte osoan zehar luzatuko dira. Horrela, Eusko Jaurlaritzaren konpromisoa adierazi du "Euskadiren defentsan mendi horietan bizitza eman zutenen gorpuzkiak berreskuratzeko, askatasuna eta demokrazia faxismoaren aurrean".

"Betebehar morala"

Melgosak, gainera, Gerra Zibilean Desagertutako Pertsonak Bilatzeko Gogora Programaren oinarria den "betebehar etiko eta morala" aipatu du. "Saibiko gudari eta milizianoen hondarrek bakean atseden hartu behar dute beretarrekin batera, herrialde gisa dugun duintasuna dago jokoan", adierazi du.

Melgosak gaineratu duenez, "Saibigainek erreferentzia berezia izan behar du euskal memoria demokratikoan eta frankismoaren aurkako borrokan", Memoria Historiko eta Demokratikoaren Euskal Legeari erreferentzia eginez eta 2024an Bigarren deshobiratzea zonaldean garatuz. Saibigain inguruan egiten den bigarren deshobiratzea da gaurkoa.

Bigarren deshobiratzea

Aurtengo otsailaren 4an beste borrokalari baten hezurrak berreskuratu ziren, baina oraindik identifikatu gabe daude. Gogora Institutuak 14 desagerturen senideekin harremana du, eta haiekin lan egingo du etorkizunean hezur-hondakinen identifikazio genetikoa egin ahal izateko.

Aipatzekoa da Gogora Institutuaren Gerra Zibileko hildakoen datu-basean 128 desagertu daudela eremu horretan. Dokumentazioak eta Gerra Zibilari buruz gordetzen diren testigantzek 1937ko apirilaren 6tik 15era bitartean Saibigain (Saibi mendia) gailurraren kontrolagatik inguru horretan izandako "borroka gordinei" buruz hitz egiten dute, ikuspuntu militarretik puntu estrategikoa dena.

Hainbat argitalpenek, gainera, testigantzak jasotzen dituzte, borroka ezberdinen ondoren, lekua gorpuz josita geratu zela erakusten dutenak, eta hortik dator 'odolaren mendia' ezizena.

Zonako erreferentzia dokumentalak direla eta, hala nola borroka gunea eta zonako desagertu kopurua, 2024. urtean tokia aztertzen jarraituko da, hezur hondakin gehiagoren bila. Babestutako eremu natural horretako prospekzioek Bizkaiko Foru Aldundiaren baimena dute.