BBEREZIAK dira. Batzuk arte-lanak direladiote. Literaturaren altxorrak. Inorkez du ukatzen albumilustratuen baloreartistikoa. Irudi landuak eta erakargarriakerabiliz, istorioari bizitza ematendiote. Irudia eta testua, biak dira elkarren osagarri.Adinik ez duten liburuak dira. Edonorkgoza dezake horietaz, etxeko txikienak zeinhandienak. Euskal Herrian azkenengo urteetanareagotu egin da liburu ilustratu hauenargitalpena, eta beraien tartea erreibindikatzenari dira liburu dendetan.
Formatu desberdinekoak, paper bereziarekineta bakoitza bere berezitasunarekin, erakargarriakdira marrazki-liburuak. Liburu dendanzaudela ez dira oharkabe gelditzen etazuzen zuzenean gure begirada arte lan hauenazaletara bideratzen da. Haurren liburuekikointeresa pizteko ezinbesteko funtzioa bete dezaketealbum ilustratuek, eta, joera berriek erakustendutenez, haurren artean ez ezik gero etatxertatuagoak daude helduen literaturan ere.
Ez da aspaldiko kontua. Euskal Herrian azkenekohamarkadan hasi ziren lehenengo albumilustratuak kaleratzen. Lotsati hasi ziren hasierakourteetan, liburu dendetako apalategietanuzkur erakutsiz beraien buruak, baina gauregun ia argitaletxe guztiek publika-tzen dituzte.Aurten Durangoko Azoka izan da boom txikihorren lekuko, albumak nonahi bai-tzeudenikusgai. Hala ere, euskaraz sortzen diren albumen eskaintza ez da hain zabala eta lanok bestehizkuntza batzuetan argitaratutako itzulpenakizaten dira askotan. Baina euskal idazle etailustratzaileak egindakoak ere aurki ditzakegueta lehiaketa zein sarien bitartez euskaraz albumaksortzeko ahaleginak hamaika baino gehiagodira.
Albumak, dituzten ezaugarriak direla eta,garestiak izaten dira produzitzen eta argitaratzekozailtasun hori bihurtzen da albumaksortzeko oztopo nagusi. “Eskaintza handiadaukagu Euskal Herrian, baina salmenta osozaila da”, mintzatu da Erein argitaletxekozuzendaria, Iñaki Aldekoa. Aurten hiru albumilustratu kaleratu dituzte Ereinen. “Lan handiaeskatzen dute, eta estetikoki oso produktuona dela ezin ukatu, baina erantzun gutxiaurkitzen dute merkatuan”, adierazi du. “Tradiziokontua izan daiteke; hemen duela gutxihasi ginen liburuokin eta oraindik ez da merkatuanerrotu”.
Mikel Soto Txalaparta argitaletxeko arduradunaere iritzi berekoa da. “Egia da mantsoago saltzendirela, kostatzen zaie kalera irtetzea, baina bizitzaluzeagoa ere badute, ez da eleberri bat bezalakoa”.Beraiek urtero sei kalera-tzen dituzte,OQO argitaletxe galiziarrarekin batera,12-15 euro bitarteko salneurrian. Batzukgehiago, beste ba-tzuk gutxiago,oro har tarte horretan egoten dira.Mezulari argitaletxeko Mari EliItuartek prezioa saltzeko orduanoztopoa dela dio: “Askok begiratzendituzte eta txunditurik geratzendira albumekin; gero, prezioa begiratueta ez dute erosten”.
Albumak sortzeko prozesua osogarestia dela ez du inork ukatzen,eta hortik dator gero salneurriarena.“Jendeak ez du horrenatzean dagoen lana kontuan hartzen”,adierazi du Ituartek. Albumilustratuaren muga non dagoenjakitea ere ez da batere erraza.Ipuin ilustratua non bukatzen deneta album ilustratua noiz hasi ezdago batere argi. Hortaz mintzatuda, baita, Xabier Mendiguren Elkarekoeditorea: “Ez da erraza definitzeazer den album ilustratua eta zer ipuinilustratua, oraindik ez dago muga ezarritaeta horrek, askotan, kaosa eta denakbalio duen legea aplikatzea eragiten du”.
LEHIAKETAK Euskal Herriko album ilustratuenprodukzioa sustatzeko eta idazle zein ilustratzaileberriak aurkitzeko bi lehiaketa nagusiditugu gurean. Alde batetik, Peru Abarka lehiaketakeuskarazko narrazio onena aukeratzendu eta, era berean, narraziohori ilustratuko duen ilustraziorikonena ere bai. Mezulariargitaletxeak Markina-Xemeingo udalarekinbatera 2006 urtean abiarazizuen proiektua.Bestetik, Etxeparesariek urtero 6.000euro eta liburuarenargitalpenarekin saritzendute album ilustraturikonena. Nafarroan,ostera, edozenbattoki entitateenEuskara Zerbitzuek antolatzen dute lehiaketa bat2004tik, Nafarroako Gobernua Euskarabidea eta Pamielaargitaletxearen laguntzarekin. Hortikgora, ezer gutxi.
