Mikrobioak daude giza gorputzean, lurrean, itsas hondoetan edo Lurreko leku babesgabeetan, baina baita janarian ere, eta horiei buruz ezer gutxi dakigu. Zientzialariek datu-base handi bat sortu dute orain, 2.533 elikagai-iturritako (elikagaiak eta haien inguruneak) mikroorganismoen informazio genetikoarekin.
Elikagaien mikrobiomaren atlasa 50 herrialdetako (Espainia barne) metagenomen -mikrooganismoen multzoko material genetiko guztia giroan- analisitik abiatuta egin da. Artxibo publikoari esker, mikrobio desiraezinak identifikatu, elikatze katearen bidez mikrobioen bizitza jarraitu eta elikagaiak hobetu ahal izango dira.
Cell aldizkarian argitaratu dute ikerketa, mikrobiomak janarian gaiari buruzko handiena, eta, gainera, datu-basea ia 20.000 metagenomarekin alderatzean frogatu dute elikagaiei lotutako mikrobioak, batez beste, helduen hesteetako mikrobiomaren % 3 eta bularreko haurren % 56 direla.
Ikerketaren atzean Master nazioarteko partzuergoa dago, eta, 29 bazkide eta funts europarrekin, 2019an abiatu zen hainbat elikadura ingurunetako mikrobiomak kartografiatzeko. Proiektua amaituta dago eta Irlandako nekazaritza eta elikadura garapenerako agintaritza den Teagasc-eko Paul Cotterrek koordinatzen du.
Espainiatik, Ikerketa Zientifikoen Kontseilu Goreneko (CSIC) hainbat zentrotako ikertzaileek parte hartzen dute: Asturiasko Esnekien Institutua (IPLA), Zaidineko Estazio Esperimentala (Granada), Elikadura Zientzien Ikerketa Institutua (Madril). Leongo Unibertsitateak ere laguntzen du.
CSICen lana Asturiasko artisau-gazten analisian oinarritu da.
Elikagaien mikrobiologoek ehun urte baino gehiago daramatzate horiek aztertzen eta elikagaien segurtasun-probak egiten, baina DNAren sekuentziaziorako teknologia modernoak gutxiegi erabili dira, Cotterrek dioenez: "Hau da eremu horretan egin diren ikerketa sorta berri baten abiapuntua, eta ikerketa horietan ahalik eta gehien aprobetxatzen dugu eskura dugun teknologia molekularra".
Izan ere, tradizioz, elikagaien mikrobioak laborategian banan-banan landuz aztertu izan dira, baina prozesua motela da, eta ezin dira denak erraz landu; hala gogorarazten dute aldizkariaren eta CSICen komunikatu banak.
Elikagaien mikrobioma modu osatu eta eraginkorragoan karakterizatzeko, ikertzaileek metagenomikara jo zuten, hau da, elikagai lagin bakoitzeko material genetiko guztia aldi berean sekuentziatzea ahalbidetu zien tresna molekularrera.
Guztira, 50 herrialdetako elikagaiei lotutako 2.533 metagenoma aztertu zituen taldeak, tartean lehen aldiz sekuentziatutako 1.950 metagenoma. Elikagai mota eta giro desberdinetatik zetozen: % 65 esnekiak ziren, % 17 edari hartzituak eta % 5 haragi hartzituak.
Mikrobio-komunitateetako metagenoma horiek bakterioak, onddoak eta legamiak dituzte. 10.899 mikrobio identifikatu zituzten, erdiak espezie ezezagunak.
Antzeko elikagaiek antzeko mikrobio-motak hartzeko joera zuten -adibidez, hartzitutako edarien mikrobio-komunitateak elkarren antzekoagoak ziren haragi hartzituaren mikrobioak baino-, baina esnekien artean alde handiagoa zegoen, ziurrenik aztertutako esneki kopuru handiagoaren ondorioz.
Asturiasko gaztak
Zientzialariek ez zuten bakterio patogeno askorik identifikatu laginetan, baina mikrobio batzuk hauteman zituzten, eta desiragarriagoak izan zitezkeen, elikagaien zaporean edo kontserbazioan duten eraginagatik.
Elikagai-mota desberdinetakoak zein mikrobio diren jakiteak ekoizleei (industrialei zein haurrei) produktu sendoagoak eta desiragarriagoak egiten lagunduko lieke, egileen arabera.
Era berean, elikagai-erregulatzaileek zehaztu behar dute zer mikrobiok egon behar duten edo ez elikagai-mota jakin batzuetan, eta "tokiko" elikagaien identitatea eta jatorria egiaztatu behar dituzte.
Alde horretatik, ikerketak erakusten du bertako instalazio edo etxalde bakoitzeko elikagaiek ezaugarri paregabeak dituztela.
Espainian, esaterako, Asturiasko Gaztagile Artisauen Elkarteko 28 gaztandegitako giroak aztertu zituzten.
Zientzialariek prozesu osoaren laginak aztertu zituzten, esnea gaztandegian sartzen denetik gazta supermerkatura ateratzen den arte. IPLAko Abelardo Margollesek EFEri azaldu dionez, langileek eurek egindako tresnak, upelak, azalera desberdinak eta laginak aztertu zituzten, horrela bakarrik lortzen baita mikrobioen informazioa kate osoan.
Era berean, instalazio bakoitzeko gaztek ezaugarri bereziak zituztela egiaztatu zuten.
Hori garrantzitsua da, tokiko elikagaien espezifikotasuna eta kalitatea mikrobiomarekin lotu daitekeelako, eta, gainera, metagenoma elikagaiaren benetakotasunaren markatzaile gisa erabiltzeko aukera ematen duelako, haren trazabilitatea eta jatorria bermatzeko "tresna indartsua" baita.
Giza osasunean dituen inplikazioak
Autentifikazioaz gain, Margollesek nabarmendu du liburutegi honek ere elikagaien segurtasunean sakonduko duela. Adibidez, balizko kutsadura-foku bat identifikatzea eta lokalizatzea erraztuko du, eta, gainera, desinfektatzaile egokienak hautatzen edo antibiotikoekiko erresistentzia-geneak heda ez daitezen lagunduko luke.
Eta gaineratu du: "Asmoa da datu base publiko hau hazi bat izatea, beste ikertzaile batzuk etorri eta han utz ditzaten euren elikagai metagenomak eta haien giroak, edozein direla ere".
