Euskal gazteen %9k bakarrik sinatu du lan-kontratua lehen seihilekoan

Guztira, 16 eta 18 urte bitarteko 6.029 euskal gaztek sinatu zuten lan-kontratua urteko lehen seihilekoan; hau da, Euskadin bizi diren adin-tarte horretako 66.000 gazteen %9 bakarrik sartu da lan-munduan.

Eusko Jaurlaritzako Lan eta Enplegu Sailak Europa Press-i jakinarazi dionez, pertsona horiek, beren ezaugarriengatik (ikasle gehienak), ez dute beren kabuz lan egonkorrak edo lanaldi osokoak egitea aukeratzen.

Horregatik, urtarokotasuna nabarmenagoa da; udan edo Gabonetako kanpainetan asko igotzen da, urteko gainerako egunetan behera egiten du eta lanaldi partzialak aukeratzen dituzte, ikasketekin uztartu ahal izateko.

Hala, Euskadin lehen seihilekoan lan-kontratua sinatu zuten 260.445 pertsonetatik %2,3 (6.029 langile) bakarrik ziren 16 eta 18 urte bitarteko gazteak. Talde horrek berak sinatu zituen kontratuen %2,1 bakarrik (7.469 kontratazio, 356.241 guztira).

Lan Sailak uste du datu horiek "espero izatekoak" direla, ikasketak lan-jarduerari lehentasuna ematen dioten adinak baitira. Populazio horren zati handi bat aztertzen ari da, eta horregatik da hain adierazgarria.

Sektorea eta maila profesionala ere adin-faktorearen araberakoak izango dira; beraz, kontratu sinatu gehien eta kontratu bat sinatu duten pertsonak biltzen dituzten jarduerak ez dira aldatzen aztertutako aldian: ostalaritza (kontratuen %30,4), merkataritza, konponketa, ibilgailu motordunak (%17,7), administrazio-jarduerak eta zerbitzu osagarriak (%10,2) eta arte- edo jolas-jarduerak (%9,6).

LANALDI MOTAREN ARABERA

Partzialtasuna gazteen kontratazio-motaren alderdi argi bat da; beraz, urteko lehen seihilekoan, kontratua sinatzen duten 16 eta 18 urte bitarteko hamar pertsonatik bostek baino gehiagok lanaldi partzialean egiten dute. Biztanleria osoaren kontratuen datuak kontuan hartuta, ratio hori hamarretik hirura jaisten da.

Berriro ere, adin horien arteko partzialtasuna ulertzen da lan horiek ikasketekin osatuko direla uste bada, eta, beraz, gehien egokitzen zaizkien lanaldiak partzialak izango dira.

Kontratazio-modalitateari dagokionez, 2021ean kontratu bat sinatu zuten 16-18 urteko pertsonen %9,7k kontratu mugagabea sinatu zuen; 2022an, kopuru hori %41,3raino igo zen, eta tasa hori %35,2ra jaitsi da urte honen lehen erdian.

2023ko lehen seihilekoan, kontratu bat sinatzen duten pertsonen %28k aldi baterako kontratua sinatzen dute lanaldi partzialeko produkzioaren inguruabarrengatik, eta %23k lanaldi osokoa; 2021ean, berriz, %32,5 eta %13,8 ziren, hurrenez hurren.

Bestalde, lanaldi partzialeko mugagabeek garrantzi handiagoa dute: 2021ean% 5,7 izatetik 2023ko lehen seihilekoan% 17,9 izatera igaro ziren.

2023ko lehen seihilekoan kontratu bat sinatu duten gazteen erdiek jatetxe-arloko zerbitzuetako langileekin, langileekin eta kualifikaziorik gabeko langileekin zerikusia duten zereginetan sinatu dute kontratua.

ADINGABEAK

Espainiako legeriaren arabera, 16 urtetik goitikoek eta 18 urtetik beheitikoek, emantzipatuak edo adin nagusikoen onura dutenek, beren kabuz kontrata dezakete eta langile gisa behartu. Hala ere, 16 urtetik goitikoek eta 18 urtetik beherakoek, emantzipatuta ez badaude eta adin nagusikoaren onurarik ez badute, gurasoen edo tutoreen baimena behar dute.

Gainera, adingabeen lanak zenbait muga ditu, hala nola gaueko lanak edo aparteko orduak egitea debekatzea, eta egunean zortzi ordu baino gehiago ere ezin dituzte egin, prestakuntzan emandako denbora barne.

Eguneko lanaldi jarraitua lau ordu eta erditik gorakoa bada, atsedenaldi bat ezarri beharko da lanaldian, gutxienez 30 minutukoa. Gainera, asteko atsedenaldiak gutxienez bi egun jarraian iraunen du.

Era berean, laneko segurtasuna eta osasuna bereziki babesteko eskubidea dute, eta, beraz, debekatuta dute martxan dauden makina edo mekanismo arriskutsuak koipeztatu, garbitu, aztertu edo konpontzea; prentsak, gillotinak, zizailak, zinta- edo zirkulu-zerrak, zulagailu mekanikoak eta, oro har, eragiketa, erreminta edo tresna arriskutsuak direla eta, laneko gehiegizko abiadurak saihesteko makinak erabiltzea.

Ezin dute egin, halaber, lurraren edo lurzoruaren gainean lau metro baino gehiagoko altueran egiten den lanik, salbu eta zoru jarraitu eta egonkorrean egiten bada, hala nola, pasaguneetan, zerbitzu-plataformetan edo antzeko lekuetan, behar bezala babestuta badaude.

GEHIEGIZKO AHALEGIN FISIKOA

Era berean, debeku dira langile horien osasunerako desegokiak diren lan guztiak, ahalegin fisiko handiegia eskatzen dutelako edo beren inguruabar pertsonalei kalte egiten dietelako.

Onartzen ez diren beste lan batzuk dira beren gaitasun fisiko edo psikologikoak objektiboki gainditzen dituztenak; agente toxiko eta kantzerigenoekiko esposizio kaltegarria dakartenak, herentziazko alterazio genetikoak eragiten dituztenak, haurdunaldian fetuarentzat ondorio kaltegarriak dituztenak edo gizakiarentzat kaltegarria eta kronikoa den beste edozein ondorio dutenak; erradiazioen eraginpean egotea dakartenak; edo segurtasun-kontzientzia faltagatik edo esperientziarik edo prestakuntzarik ez izateagatik, gazteek istripu horiek identifikatu edo prebenitu ezin izatea.

Gainera, ezin dira erabili beren osasuna arriskuan jartzen duten lanetan, hotzetan edo berotan, zaratatan edo bibrazioen ondorioz.

Hamazortzi urtetik beheitiko langileek merkataritzako nabigazioan eta arrantzan gauez lan egiteko debekua.

Langileen Estatutuaren 6. artikuluko 2. paragrafoan aurreikusitako 18 urtetik beherako langileek gauez lan egitea debekatzeko, merkataritzako ontzietako lanean eta arrantzan, gaueko hamarretatik goizeko zazpietara bitartean egiten dena hartuko da gaueko lantzat.