Europako merkatuan kontsumitzen diren atun-laten erdiek baino gehiagok (% 57) gainditu egiten dute arrainarentzat ezarritako gehienezko merkurioa (0,3 mg/kg), Bloom eta Foodwatch nazioarteko erakundeek egindako txosten baten arabera. Txosten horrek salatzen du muga hori handiagoa dela, 1 mg/kg-koa, atun freskoarentzat eta kontserban daudenentzat.
"Bitik batek baino gehiagok gainditu egiten du itsasoko produktuetarako definitutako merkurio-kontzentraziorik murriztaileena (0,3 mg/kg). Gehienezko merkurio-kontzentrazio murriztaile hori atunari ere aplikatuko balitzaio, bitik lata bat baino gehiago saltzea debekatuta egongo litzateke", ohartarazi du txostenak, zeinak Europako bost herrialdetan (Alemania, Ingalaterra, Espainia, Frantzia eta Italia) 148 atun-kontserba ausaz aztertu dituen.
Gainera, aztertutako 148 latetatik, 'Petit Navire' markako lata batek, Parisko Carrefour City saltoki batean erositakoak, 3,9 mg/kg-ko kontzentrazio errekorra du. Horrek atun freskoaren kontzentrazio maximoa ia 4 aldiz adierazten du, eta 0,3 mg/kg-ko murrizketa 13 aldiz. Bitartean, Espainiako Estatutik datozen 30etatik, Valentziako supermerkatu batean erositako Carrefour markako lata batek 2,5 mg/kg-ko maila errekorra zuen, hau da, muga baino 8 aldiz handiagoa.
Adierazi dutenez, txosten horrek "osasun publikoaren benetako eskandalua" erakusten du, atunak merkurioz kutsatzearen inguruan. Hori guztia arrantzatutako atun guztiei edo ia guztiei dagokien arren, BLOOMek azpimarratu nahi du, "ingurumenean dagoen merkurio-kutsaduraz gain, osasun-arazo horren arrazoi nagusia arrantza horren industrializazioa eta horren ondoriozko atun-gainkontsumoa" direla.
Bestalde, ikerketa honetan deskribatutako osasun-arrazoi nabariengatik, baina baita 'TunaGate' seriearen aurreko txostenetan deskribatutako "arrantza industrialak" ingurumenean, gizartean eta ekonomian dituen eragin negargarriengatik ere, atuna "jada ezin da oinarrizko elikagaitzat hartu", haien ustez.
18 hilabeteko ikerketaren ostean, BLOOMek azaldu du nola, 70eko hamarkadatik, botere publikoek eta atunaren 'lobby' ek "nahita egin duten atunaren arrantza industrialaren interes ekonomikoen alde, Europan atuna kontsumitzen duten ehunka milioi pertsonen osasunaren kaltetan".
MERKURIOA KONTZENTRATUAGO DAGO LATAKO ATUNEAN
Txostenean gogorarazi dutenez, atun kontserbek "neurri juridiko gehigarrien onurak jasotzen dituzte, eta beharrezkoa da beste espezie batzuentzako gehienezko muga baino bederatzi aldiz merkurio-kontzentrazio handiagoak lortu ahal izatea": egungo araua atun freskoari aplikatzen zaio, eta ez amaitutako produktuari. Hala ere, "latako atunak ur asko galtzen du atun freskoarekin eta merkurioarekin alderatuta, eta, beraz, bitik hiru aldiz kontzentratuago dago kontserba batean arrain freskoaren zati batean1 baino. Latako atuna bere horretan kontsumitzean, ez zaio berriz hidratatzen, eta, ondorioz, merkurio-kontzentrazioa mantendu egiten da".
"Arrainaren merkurio-kontzentrazioak zehazteko ez da metodo bat bera ere erabili helduen eta haurren osasunaren gaineko ondorioak kontuan hartuta", deitoratu du, gogoratuz "maskotak merkuriotik babestuagoak" direla haurtxoak baino; izan ere, maskotentzako latei aplikatzen zaizkien atalaseak giza elikadurarako erabiltzen direnak baino lotuagoak dira.
"Merkurioa burmuinean finkatzen den neurotoxiko indartsua da, eta oso zaila da kentzea. Mundu guztiak daki", azaldu du Julie Guterman BLOOMeko ikertzaile eta inkestaren egile nagusiak. "Kosta egiten zitzaidan sinestea industrialariek eta politikariek zinismo kriminalaren aldeko hautua egin zezaketela, baina ekintzei aurre egin behar izan nien. Arauzko atalaseak finkatu aurretik jardun izanak esan nahi du fabrikatzaileek eta txikizkariek orain legez sal ditzaketela kutsatutako produktuak. Osasun aldetik atuna jatea segurua dela jendeari sinetsaraztea ondorio dramatikoak dituen gezur barkaezina da", ohartarazi du.
TXOSTENAK PROPOSATZEN DITUEN NEURRIAK
Haren iritziz, merkurio-atalasea finkatu behar da, onargarritzat jotzen dena, atunarentzat beste arrain-espezie batzuentzat (bakailaoarentzat, adibidez) baino hiru aldiz handiagoa, eta osasun-justifikazio txikienik ere ez dago; izan ere, "arrisku-atalase hori ez da ezarri giza osasuna babesteko, baizik eta atun-industriaren finantza-interesak babesteko soilik", merkurioa ez baita beste edozein arrainetan baino toxiko txikiagoa. Egoera horren aurrean, eta kontuan izanik atuna dela Europan gehien saltzen den arraina, banatzaileei eskatzen die konpromisoa har dezatela merkurioari buruzko araua ahalik eta babesgarriena (0,3 mg/kg) ez gainditzeko atuna bakarrik merkaturatzeko; Era berean, Europako Batzordeak neurri kontserbatzaileak hartu behar ditu atunarentzat, aurrez arrain batzuentzat ezarri zuten gehieneko kontzentrazio zorrotzenarekin bat eginez (0,3 mg/kg); eta atunaren ekoizpen-kate osoaren kontrolak indartu egin behar dira, bai maila publikoan, bai pribatuan, osasun publikoa benetan babesten duten arauak errespeta daitezen.
Gainera, uste dute Estatuko agintariek kanpaina masiboak egin behar dituztela horren inguruan, herritarrek jakin dezaten produktu horiek kontsumitzeak zer arrisku dituen, bereziki publiko sentikorrenentzat (emakume haurdunak, haurrak, etab.). Horretarako, etiketa bat jarri behar dute harraparien kategoriako arrainei eta arrain horiek dituzten produktuei buruz, merkurioa hartzeak osasun-arloan zer arrisku dakarren argi eta garbi ohartarazteko.
Epe ertainera, elikagaien merkurio-kontzentrazio maximoak ezartzen dituen Europako 915/2023 Erregelamendua aldatzeko eskatzen du, Europako Parlamentuko hautetsiekin lankidetzan; izan ere, merkurioaren toxikotasuna dela-eta, kendu egin behar da astean har daitekeen kantitatea (IST), eta kontsumo-gomendioak berriz ebaluatu behar dira; eta Europako Batzordeko batzordeek, hala nola SCoPAFF (Standing Comittee on Plant Animal Food and Feed), zeinek funtsezko gaiei buruzko erabakiak hartzeko ahalmena baitute, hala nola pestizida-hondakinei, GEOei eta elikagaietako kutsatzaileei buruzkoak, gardentasun osoa erakutsi behar dute, eta erabakiak prozesu demokratiko bati jarraituz hartu behar dituzte.
