Gertuko begirada merezi du baserriak gaur

ZELAA izena duen etaEzkio-Itsason dagoenbaserri baten aurreangara. 1445-48 urte bitarteanomen du jatorria. Zelaiarenmaldari egokituz kokatzen daeta azalera eta bolumen handikoeraikintzar bat da, lehensolairua harriz eta bigarrenaegurrez eraikia. Adineko baserriakbizimodu desberdinei lekuegin die eta eguneratzeko beharraagertzen duenean, ohikogatazka azaleratzen da: zer daaintzinako eraikuntzatik mantentzekoa,zer berri erantsi etanola?

Gaur egun, baserriari irudi“berri” bat emateko garaian,hiru joera nagusitzen dira. Lehenik,egurrezko egitura erakustekonahia. Fatxadan egurrezkoehundura-oholak ikusgai egoteaberriki ezarri den moda batda, izan ere, historikoki egurrababestu beharra zen klimatologiarenondorioak gutxitzeko.

Bigarrenik, material zaharrekikomiresmen handia sortu da,eta egurra zein harria, antzinakofuntzioak bete gabe ere, edononberrerabili eta erakustekodesioa dago. Ahal izanda ere,imitazioko materialak onestendira, zahar “itxura” erdiesteko.

Hortaz, euskal baserriaz arigara, edo haren simulakroaz?Azkenik, etxebizitzaren eraikuntzakazken urteotan sortuduen zoramen ekonomikoabaserrira ere iritsi dela esan daiteke.Jakina da baserriak azaleraerabilgarria handia duela etaetekin ekonomikorik ezgaltzeko, den-dena okupatzekojoera nabarmena da, 14 gelenbeharrik ez bada ere.

Baserri baten gainean eragiteakbadu detektibe lanarekin zerikusirik,baita kirurgialari batenarekinere. gugana heldu denegoeran, -Roland Barthes-ekesango lukeen moduan- baserriak“irakurgarritasun” handiadu; hau da, begirada aditu batekinformazio handia atera dezakeeraikuntzatik bertatik. Zutabeeta habeen arteko lotura sistemariso eginez, garai batekotresneriaren garapena ondorioztatudaiteke, egoera sozio sozioekonomikoazehaztera iritsiahal da. Berdin harria lantzekoerarekin.

Zelaa baserrian egindako lanakirakurgarritasunarekiko sentsibilitateaagertzen du, iraganekokutsuari jarraitasuna ematekodesioan oinarritu baita. Baserriarenizaera biziduna igarrieta baserria espazio-edukiontzigisa tratatu da, non izaeradesberdinetako txoko askobereizi diren. Baserriaren barneangune domestiko eta pribatuakdaude, baina bestelakoguneak ere bai. Kanpotik babesturikdiren espazioak dira, nonetxerako tresneria, artoa eskegitaeta zapatak nahasi daitezkeen.Tarte-espazioak dira,erabilera desberdinak jasotzeko,eta denborak definitukodu zer diren.

Funtzio jakinik gabeko txokohorien presentzia areagotuegin da zaharberritzeproiektuan, kanpokoizaeratik pribatuenera“filtro” espaziodesberdinak sortuz.Lehen bifaseak burutudira Zelaan; egituraegonkortuegin da eta bigarrensolairuanegur azal bat eraikida. Fatxadahorren egur-oholekargi sarrera eta egurrezkoegituraren presentziadesberdinak ahalbidetzendituzte, estaltzen dituztenespazioei aukera aberatsakeskainiz. Berezko guneak etaberriak irudikapen bateratubaten bidez biltzen dira.

Baserriaren zaharberritze ereduon honek benetakotasunazhitz egiten duelako halabeharrezneo-joerak gainditu beharradaude. Euskal gizartearenerantzunkizun premia ohiukatzendu baserriak bizitzenjarraitzeko.