Etxebizitzen alokairuaren merkatuan bi erreforma egitea baztertu dute suitzarrek erreferendumean

Suitzako herritarrek uko egin zioten igande honetan erreferendumean, tarte txikiagatik bada ere, jabeei alokairu prerrogatibak handitzea helburu zuten bi lege erreformari, baina aldaketa horien aurkakoen arabera, maizterren babesa gutxituko zuten.

Lehen kontsultan, eta herrialdeko kantoi guztiak zenbatuta, boto-emaileen % 51,5ek ezetz esan zion Gobernuak proposatutako erreforma bati, maizterrak behartu nahi baitzituen alokatzailearen berariazko baimena lortzera jabetzaren zati bat (gela bat, adibidez) enkantean jarri ahal izateko.

Etxebizitzaren merkatuari buruzko bigarren erreferendumean, botoen % 53,8 zenbatuta, beste gobernu-erreforma bat atzera bota zen, jabeei alokairu-kontratu bat bertan behera uztea errazten ziena, berezko beharra argudiatzen bazuten.

Gobernuak bi kontsultetan "bai" bozkatzea gomendatu zuen; lehenengoan, alokairuaren merkatuaren bilakaerak eta sektoreko lineako plataformen eklosioak abusuak areagotu zituztela ziurtatzen zuelako, eta bigarrenean, errentatzaileek euren jabetza ahalik eta azkarren erabiltzeko eskubidea defendatzen zutelako.

Hala ere, Suitzako herritarrek, batez ere Zurich, Basilea edo Geneva bezalako hiri handietan, ekimen federalak baztertzea erabaki zuten, maizterren babeserako taldeek erreferenduma egitea lortu zutelako horretarako beharrezkoak ziren 100.000 sinadura baino gehiago lortuta.

Suitzarrek igande honetan bozkatu zituzten lau erreferendum federaletatik hirugarrenean, herritarrek herrialdeko errepide nagusietako batzuk hobetzeko egitasmoen aurka ere egin zuten (%52,7 "noes"), Gobernuak 4.900 milioi liberako (5.200 milioi euro) gastua aurreikusi baitzuen.

Atzera botatako obrek A1 autobidean errei gehiago sartzea zekarten, herrialdeko autobide nagusian, Geneva Espainiako gainerako lurraldearekin lotzen duen tartean, edo Bernatik gertu, hiriburu nazionalean.

Proiektuaren aurkakoek defendatzen zutenez, obren kostua gehiegizkoa zen, eta errepideak zabaltzeak botilatzeak eta karbono dioxidoaren emisioak areagotu besterik ez zituen egingo, klima aldaketa eragiten duen gas nagusia baita.

Suitzarrek, ordea, osasun nazionalaren finantzaketari buruzko lege federal bat aldatzearen alde bozkatu zuten (%53,3 "bai"), eta, beraz, orain, herritarrek eta kantonamenduetako gobernuek ordaintzen dituzten gizarte-aseguruek partekatuta ordainduko dituzte prestazioak.

Orain arte, suitzar guztiek osasun-enpresa pribatuei ordaindu behar dieten gizarte-aseguruak (herrialdeko osasun-zerbitzua pribatua da, baina nahitaezkoa) bere gain hartzen zituen tratamendu anbulatorioetako gastu guztiak; ospitaleetan, etxeetan edo mendekotasuna duten pertsonentzako zentroetan, berriz, erdia inguru ordaintzen zen aseguruaren eta tokiko agintarien artean.

Erreforma berriak ordainketa partekatu hori tratamendu guztietara zabalduko du, baina portzentaje desberdina izango du (% 25 inguru tokiko gobernuarentzat eta % 75 inguru aseguruentzat); agintarien arabera, horrek beharrezkoak ez diren ospitaleratzeak murriztuko ditu, eta lehentasun mediko eta ekonomikoak baino gehiago dituen osasun-sektore bati bide emango dio.

Hizkuntza inklusiboari eustea onartu du Zurichek

Suitzako hiri handienean bizi diren herritarrek mezu ofizialetan hizkuntza inklusiboa mantentzea onartu zuten igande honetan erreferendumean, auzi hori herri galdeketaren menpe jartzea lortu zuten zentro-eskuineko hainbat alderdiren aurka.

Boto-emaileen % 57,2k, % 51,1eko parte-hartzea izan zuen erreferendum batean, baztertu egin zuten hizkuntza hori ezabatzeko ekimena, Zentroko Batasun Demokratikoko kontserbadoreek proposatu baitzuten liberalen eta demokristauen babesarekin.

2022az geroztik, bai poliziak eta bai tokiko gobernuak, 2009tik Corine Mauch alkate sozialista buru dutela, hizkera inklusiboa erabiltzen dute herritarrekin dituzten alemanezko komunikazio ofizialetan, eta hor izartxoaren erabilera nabarmentzen da batez ere, agintariek pertsona trans eta ez binarioak sartzeko asmoz.

Adibidez, "Zürcher" eta "Zürcherin" (Zurichen gizonezkoa eta emakumezkoa, hurrenez hurren) hitzen ordez, "Zürcher*in" hitza erabiltzen hasi ziren, eta hori, tipografia horren aurkakoen arabera, mezu asko irakurtzeko zailak ziren.

2025ean Eurovision antolatzeko gastuak ez murriztea erabaki du Basileak

Basileako herritarrek igande honetan erreferendumean erabaki zuten baimena ematea tokiko agintariek 37,4 milioi liberako (40 milioi euro) kreditua eska dezaten datorren urtean Eurovision jaialdia antolatzeko, talde ultrakontserbadore batek neurri hori kontsultatzea lortu ostean, lehiaketak kristautasunaren aurkako balioak sustatzen zituela argudiatuta.

Zenbaketa amaituta, Rhin ibaiaren ertzeko hiriko boto-emaileen % 66,5ek baiezkoa eman zioten kredituari, eta ezezkoa jaso izan balu, baliteke, tokiko gobernuak berak ohartarazi zuenez, Europako jaialdi ospetsuaren bertsio apalago bat antolatu behar izatea, edota egoitza beste hiri batera aldatu behar izatea.