Liz Truss Erresuma Batuko Atzerri ministroak astearte honetan esan zuen Gobernuak Ipar Irlandari buruz Europako Batasunarekin (EB) lortutako protokoloa aldatu nahi duela, probintziaren egoera politikoa dela eta, eta Ipar Irlandako Batzarra berrezartzeko.
"Ipar Irlandako egoera dela eta, neurriak hartu behar genituela sentitzen dugu". Izan ere, Ipar Irlandan ezin izan da "otsailetik" gobernu autonomo bat eratu, eta probintziak "Gobernu bat behar du" esan zion BBCri.
Erresuma Batuak Batzarra "eratuta eta funtzionatzen egotea" nahi duela gehitu zuen.
Protokoloak ezartzen duenez, Ipar Irlandak ondasunen erkidegoko merkatu bakarrari lotuta jarraitzen du, eta, beraz, Britainia Handia eta Britainia Handiko probintzia gurutzatzen dituzten salgaiek aduana-kontrolak pasatu behar dituzte, bi Irlanden arteko mugak ikusezina izaten jarraitzen duela ziurtatzeko.
Muga ikusezin hori Ostiral Santuko (1998) bake-akordioan ezarrita dago, gatazkari amaiera eman zion testuan.
Kontrol horiek, ordea, britainiarren aldeko komunitate unionistan egonezina eta ezinegona eragin dute, Erresuma Batuarekin duen harremana arriskuan jartzen dutela uste baitute.
"Arazo guztiak konpondu behar ditugu. EBrekin konpontzea da gure lehentasuna, baina orain arte EB ez dago ados protokoloaren testua aldatzearekin", esan zuen Trussek.
"Uste dut garrantzitsua dela kontuan hartzea aduanei eta zergei buruzko gaiak protokoloaren testuan sartuta daudela. Horregatik ari gara neurriak hartzen. Hori zentzuz egiten ari gara, EBko merkatu bakarra babesten jarraitzen baitu", azpimarratu zuen Kanpokoen titularrak.
Joan den maiatzeko Ipar Irlandako hauteskunde autonomikoetan, Sinn Fein alderdi errepublikanoa izan zen boto gehien jaso zituena, lehenik, Alderdi Demokratiko Unionista (DUP) britainiarraren aldeko unionistaren atzetik geratu baitzen; Aliantzaren Alderdi Zentralista, berriz, hirugarren postuan geratu zen, baina autonomia-exekutiboak oraindik ez du eratu.
Era berean, Atzerri ministroak nabarmendu zuen "ez dagoela arrazoirik" Ipar Irlandako Protokoloaren zati batzuk baliogabetzeko Erresuma Batuko plan eztabaidagarriek EB haserretu behar dutelako.
"Ez dago inolako arrazoirik EBk egiten ari garenari modu negatiboan erantzuteko", erantsi zuen.
Atzo aurkeztutako lege-proiektuaren arabera, Ipar Irlandari dagozkion eztabaidei buruz EBko Justizia Auzitegiak duen jurisdikzioa ezabatu egingo da.
Lege-testuak Ipar Irlandako kontsumorako Britainia Handitik datozen ondasunak aduana-kontroletatik salbuetsiko lituzkeen "errei berde" bat sortzea aurreikusten du, nahiz eta Irlandako Errepublikarako produktuentzat erreserbatutako "errei gorri" bat izango litzatekeen, Erkidegoko merkatu bakarrean integratua.
Boris Johnson britainiar lehen ministroak Europako Batasunarekin (EB) hitzarmena sinatu zuen 2019an, eta orain uste du protokoloak arazo gehiegi sortzen dituela. Hori dela eta, aldaketak negoziatzen saiatu da.
