Alokairuaren prezioa %5,8 igo da azken urtean Euskadin, eta familiek alokairua ordaintzeko egiten duten batez besteko ahalegina errentaren %37,9ra iritsi da, Etxebizitzaren Euskal Behatokiaren arabera.

EAEko etxebizitza-merkatuaren egoerari eta etxebizitza babestuaren eskariaren bilakaerari buruzko bi azterketa berri argitaratu ditu erakunde horrek: 'Etxebizitza EAEn 2024 eta Aurrerapena 2025' eta 'Etxebideren eskariaren bilakaera 2025eko 3. hiruhilekoan'.

Eusko Jaurlaritzak ohar baten bidez jakitera eman duenez, bi txostenek agerian utzi dute "merkatuak tentsio handia duela, etxebizitza publikoen eskariak gora egin duela eta eraikuntzaren sektoreak etengabe egin duela gora".

'La Vivienda en la CAE 2024 y Avance 2025' txosten orokorraren arabera, Etxebiden 99.872 eskaera aktibo zeuden 2024aren amaieran, aurreko urtean baino ia 10.000 gehiago (+% 10,5). Hamarretik zortzi alokairu-erregimenekoak dira, eta finkatu egiten dute modalitate horrekiko lehentasuna.

Lurraldeka, Bizkaian daude espediente gehien, eta, ondoren, Gipuzkoan dago merkatu askearen gaineko presiorik handiena; Araban, berriz, hazkunde jarraitua izan da, baina ez hain akutua.

Una mujer camina frente a un escaparate de anuncios de viviendas EP

Bizikidetza-unitate eskatzaileek urtean batez beste 16.000 euro baino gutxiagoko diru-sarrerak dituzte, eta, ondorioz, ezin dute etxebizitza bat eskuratu merkatu librean, ezta erosteko etxebizitza babestuaren kasuan ere. Txostenak gogorarazten du, halaber, merkatuaren gaineko presioa ez duela azaltzen biztanleriaren hazkundeak soilik, hazkunde moderatua izan baita (+% 0,5 2024an), baizik eta faktore demografiko estrukturalek.

Etxebizitza babestuaren eskatzaile gehiago

Bestalde, Etxebizitzaren Euskal Behatokiak astearte honetan argitaratutako beste txostenean, 'Etxebideren eskariaren bilakaera 2025eko 3. hiruhilekoan', ikusten da etxebizitza babestuen eskatzaileen erregistroak neurrizko hazkundea izan duela urteko bigarren eta hirugarren hiruhilekoen artean. Guztira, 1.011 izen-emate gehiago izan dira, hau da, %0,98 gehiago, eta 103.710 izen-emate izan dira.

Hazkunde horren arrazoia erosteko etxebizitzen eskaerek gora egin izana da, 1.074 alta berri erregistratu baitziren (+% 5,05); alokairuaren eskaerak, berriz, behera egin zuen pixka bat, 63 eskaera gutxiagorekin (-% 0,08).

Lurraldeka, Arabak izan zuen hazkunderik handiena (%3,04), eta bereziki nabarmena izan zen erosketa-eskariaren hazkunde erlatiboa (%8,49). Ondoren, Bizkaia dator, %1,42rekin, eta Gipuzkoa izan zen eskaria pixka bat murriztu zuen lurralde bakarra (%1,10).

Etxebiden erregistratutako pertsonen %85 emantzipatuta dago dagoeneko, eta haietako askok alokairurako laguntzak jasotzen dituzte; horrek erakusten du erregistroak duen garrantzia, etxebizitza-prestazio eta -politika publikoak eskuratzeko tresna gisa.

Euskal Autonomia Erkidegoan, 35 urtetik beherako hiru gaztetik bat modu independentean bizi da, eta 2023an baino zertxobait gutxiago.

Gazteen emantzipazioa

Euskadin, 35 urtetik beherako hiru gaztetik bat modu independentean bizi da. Zifra hori pixka bat jaitsi da 2023koarekin alderatuta, eta 2015eko mailatik hiru puntu baino gehiagora dago. Hala eta guztiz ere, estatuko batez bestekoaren ia bikoitza izaten jarraitzen du (%19), eta horrek adierazten du gazteen emantzipazioa Espainiako gainerako lurraldeetakoa baino dezente handiagoa dela. Independentzia-tasa baxu horrek etxebizitza-eskaera latentea sortzen du, baina ez da gauzatzen, etxebizitza eskuratzeko zailtasunen ondorioz.

Horri gehitu behar zaio atzerritar jatorriko biztanleriaren bilakaera: 2024an, 300.000 pertsona baino gehiago izan ziren, eta 44 urte baino gutxiagoko adin-tarteetan kontzentratzen dira gehienak. Bi taldeek alokairura jotzen dute neurri handi batean etxebizitza eskuratzeko bide nagusi gisa, eta horrek presioa gehitzen dio dagoeneko gainezka dagoen merkatu bati.

Eraikuntzaren sektoreak bilakaera positiboa izan du, EAEko ekonomiaren Balio Erantsi Gordinaren (BEG) %5,6ko ekarpena egin baitu, eta 60.000 enplegu baino gehiago sortu baititu 2025eko bigarren hiruhilekoan, 2010etik izan duen mailarik handiena.

Fachada de un bloque de viviendas en una ciudad. Freepik

Errehabilitazio-maila errekorrak

Sektorearen balio erantsia 4.941 milioi eurora iritsi zen 2024an, Atzeraldi Handiaz geroztik izan den zifrarik altuena, %3,1eko urte arteko hazkundearekin 2025eko bigarren hiruhilekoan. Hala ere, txostenak ohartarazten du susperraldia birgaitzean oinarritzen dela batez ere, errekorra lortu baitu 2025eko bigarren hiruhilekoan 956 obra-lizentziarekin; etxebizitza berrien eraikuntzak, berriz, ahul jarraitzen du, langile kualifikaturik ez dagoelako eta kostu handiak mantentzen direlako.

Salerosketa-merkatuak dinamismo nabarmena izan du, Euriborraren jaitsierak bultzatuta; izan ere, %4 baino gehiago izatetik %2 baino zertxobait gehiago izatera pasatu da. 2024an, 23.000 etxebizitzaren salerosketa baino gehiago egin ziren Autonomia Erkidegoan, aurreko urtean baino %13,3 gehiago, eta ia 13.000 eragiketa 2025eko lehen seihilekoan.

Epe berean 20.825 hipoteka sinatu ziren, 2023an baino %9,2 gehiago, eta urte arteko hazkundea %30ekoa izan zen 2025eko lehen seihilekoan. Etxebizitza libre berriaren metro karratuaren batez besteko prezioa 3.246 eurokoa da, 2024arekin alderatuta %11,5eko igoerarekin; etxebizitza erabiliarena, berriz, 3.216 euro/m2-koa da, % 9,8 gehiago. Lurraldeka, Gipuzkoak ditu preziorik altuenak, eta Bizkaiak eta Arabak jarraitzen diote.

Udalen sailkapenean, Donostiak jarraitzen du izaten Euskadiko hiririk garestiena, 5.853 euro/m2-rekin, Getxoren (4.621 euro/m2), Bilboren (3.950 euro/m2) eta Gasteizen (3.100 euro/m2) aurretik.

Alokairua: 819 euro hilean

Txostenak ohartarazi duenez, alokairuak %11 egin du gora 2021etik 2023ra bitartean -137.123 etxebizitzara iritsi da, etxebizitza guztien %15era-, baina alokairuko etxebizitzen parkea hazten ari da, baina moteltzen ari da, Euskadin gero eta etxebizitza gutxiago baitaude hutsik. Ondorioz, alokairu librearen batez besteko prezioa 819 eurokoa da hilean, 2016an baino %30 gehiago, eta urteko igoerak %5etik gorakoak dira ia udalerri guztietan.

Batez besteko errentarik handiena Gipuzkoan dago (hilean 800 euro baino gehiago), eta ondoren Bizkaian eta Araban, nahiz eta aldeak handiagoak diren udalerri handiagoetan. Donostian, Bilbon eta Getxon, hilean 900 euro baino gehiagoko errentak dituzte, eta udalerri txikiagoetan, berriz, 600 eta 700 euro artekoak.

Alokairua ordaintzeko familiek egiten duten ahalegin ekonomikoa diru-sarreren % 37,9 da. Egoera horrek, batez ere, familia gazteei eta errenta baxuak dituzten familiei eragiten die. Datu horrek agerian uzten du eremu tentsionatuen aitorpenaren beharra eta egokitasuna. Prozedura hori aktibatu egin daiteke araudiak ezarritako baldintza nahikoetako bat betetzen denean, hala nola familien batez besteko ahaleginak diru-sarreren %30 gainditzea.

EAEko zazpi udalerri -Donostia, Barakaldo, Irun, Errenteria, Galdakao, Zumaia eta Lasarte-Oria- tentsiodun eremuen deklarazioan adostutako hiru urteko ekintza-planak garatzen ari dira dagoeneko.

Etxebizitza duina izateko eskubidea

Txostenaren arabera, egoera horren aurrean, Eusko Jaurlaritzak eremu tentsionatuak izendatzeko prozedura aktibatu zuen 2023an, Etxebizitza Eskubidearen aldeko Estatuko Legearen esparruan. Gaur egun, EAEko zazpi udalerri —Donostia, Barakaldo, Irun, Errenteria, Galdakao, Zumaia eta Lasarte-Oria— dagoeneko ari dira hedatzen tentsiodun eremuen deklarazioan adostutako hiru urteko ekintza-planak. Laster, Bilbo, Gasteiz, Astigarraga eta Usurbil gehituko zaizkio zerrenda horri, eta EAEko biztanleriaren %47,7ra iritsiko da.

Gainera, beste hogeita hamar udalerri potentzialki tentsionatuta daude Behatokiaren txostenetan, eta bizitegi-merkatu tentsionatuko eremu izendatzeko eska dezakete.

Behatokiak ondorioztatu duenez, datozen urteak erabakigarriak izango dira tentsio-guneetan aplikatutako neurrien eraginkortasuna ebaluatzeko eta etxebizitza publiko eta eskuragarrien eskaintza nahikoa finkatzeko. Eraikuntzaren sektorea egonkortzea, prezioei eustea eta etxebizitza babestuari bultzada ematea funtsezko faktoreak izango dira Euskadin etxebizitza duina izateko eskubidea bermatzeko.