Administrazio publikoetan bitarteko langileen enplegua sendotzea da kolektibo horren eskaera historikoetako bat. Atzo beste babes bat jaso zuen, Europar Batasuneko Justizia Auzitegiak (EBJA) epai batean langile horiek kontratu mugagabeko langile bihurtzea babestu ostean, aldi baterako kontratuen abusuen aurkako neurri zigortzaile gisa. Hori bai, epaiak azaltzen du bihurketa hori egin beharko dela, betiere “ez badakar berekin legearen kontrako zuzenbide nazionalaren interpretaziorik”.
Horrela, bitarteko enplegua egonkortzeko bide berri bat ireki da, sindikatuek Funtzio Publikoaren eremuan egindako ibilbide luzeko aldarrikapena. EBJAren epaia Bartzelonako Administrazioarekiko Auzien epaitegi batek egindako galderatik sortzen da. Epaiketa aurreko auzi batzuetan, epaitegi honek EBJAren jarreraz galdetzen du, Funtzio Publikoko Zuzendaritza Nagusiarekin eta Kataluniako Generalitateko Justizia Departamentuarekin aldi baterako kontratuak lotu zituzten hiru langileren aurkako bi kasuren harira.
Eskaera horretan, langileek, zeinen plaza karrerako funtzionario batek bete baitzuen, argudiatzen zuten beren lana ez zetorrela bat “aldi baterako, presazko eta salbuespenezko beharrekin, baizik eta beharrizan arrunt, iraunkor eta iraunkorrekin”, eta hori gehiegizkotzat jotzen dute administrazioek, eta eskatzen dute aldi baterako kontratua izaera mugagabeko lotura bihur zedila.
Era berean, 18.000 euroko konpentsazio ekonomikoa eskatu dute, biktima izan direla argudiatuta, iraupen jakineko kontratu edo lan-harremanei gehiegizko errekurtsoa jartzeagatik. Hala ere, Kataluniako Generalitateak ukatu egin du hori, “ia urtero” egon direlako langileek betetzen dituzten lanpostuetara sartzeko deialdiak.
Epaian, Europar Batasuneko Justizia Auzitegiak arrazoia ematen die langileei, eta adierazten du ezen, gehiegikeriak prebenitzeko eta, hala badagokio, zigortzeko neurri egokirik ez badago legeria nazionalean, kontratuak edo iraupen jakinekoak mugagabe bihurtzea abusua prebenitzeko eta konpontzeko neurri egokia izan daitekeela, baina gogorarazten du Espainiako epaitegiei dagokiela bermatzea aldaketa horrek ez duela legearen aurkako interpretaziorik.
Lehenik eta behin, auzitegiak adierazi du Europako Erkidegoko legedia ez datorrela bat administrazioan gehiegizko behin-behinekotasuna zigortzen duten lege nazionalekin: batetik, “eragindako langile publikoa mantentzea hautaketa-prozesuak deitu eta ebatzi arte”, eta, bestetik, “konpentsazio ekonomiko bat ordaintzea gehieneko muga bikoitzarekin, prozesu horiek gainditzen ez dituen enplegatu publikoaren alde soilik”. Horren harira, Auzitegiak aipamena egin dio enplegu publikoan behin-behinekotasuna murrizteko 2021eko Espainiako legeari, adieraziz “ez dela egokia gehiegikeriak behar bezala zigortzeko”, baina baita Gorenaren jurisprudentziari ere, urteetan aldi baterako kontratuak pilatzen dituzten langileei “mugagabe ez-finko” figura eman baitie.
Hala, Luxenburgon egoitza duen auzitegiak uste du lege berean gehieneko muga bikoitzarekin ezarritako konpentsazioek —hogei eguneko ordainsaria zerbitzu-urte bakoitzeko eta hamabi hilabeteko soldata— “ez dutela baimentzen gehiegikeria horien ondoriozko kalteen konponketa proportzionatua eta eraginkorra ere”. Laburbilduz, EBJAren arabera, “Europako Esparru Akordioaren araberako zehapen-neurri bat izango litzateke auzitan diren iraupen mugatuko elkarren segidako kontratuak edo enplegu-harremanak enplegu mugagabeko harreman bihurtzea”.
INEren datuen arabera, Estatuan behin-behineko funtzionarioen kopurua 600.000 baino gehiagokoa da, langile publikoen kolektiboaren barruan (2,5 milioi inguru). Gehienak osasun- eta hezkuntza-sektorekoak dira. Euskal Autonomia Erkidegoan, Eustaten datuen arabera, 2023an 30.000 langiletik gertu zegoen bitartekoen kopurua, Estatuko Administrazioaren eta Gizarte Segurantzako Sistemaren mendeko langileak kontuan hartu gabe.
2023aren hasieran, bitarteko funtzionarioen eta aldi baterako lan-kontratudun langileen batura guztizkoaren % 44,1 zen; sindikatuen iritziz, ehuneko hori gehiegizkoa da, eta murriztu egin nahi da enplegu publikoari egonkortasun handiagoa emateko. 2021eko azaroan, Eusko Legebiltzarrak Administrazioko Kidego eta Eskalen Legea onartu zuen, eta baztertu egin zuen esperientzia luzea duten bitarteko funtzionarioentzat LEP espezifikoak antolatzeko aukera. Horren truke, balorazio espezifiko bat sortu zen haientzat, eta puntuazioaren % 20 emango du. Nafarroan, berriz, Lurralde Politikako Ministerioak emandako datuen arabera, 2022an 12.000 pertsona baino gehixeago dira bitarteko langileak, nahiz eta kopuru horren barruan sartzen diren Estatuko Administrazioari lotutakoak.
