Dinosauroak akabatu zituen meteoritoa Jupiterren orbitatik atera zela argitu dute

Duela 66 milioi urte, asteroide batek talka egin zuen Chicxuluben, egungo Yucatan penintsulan (Mexiko), eta dinosauro ez-aviarrak, pterosauroak, amoniteak eta itsas narrasti gehienak akabatu zituen, hau da, Lurreko espezieen %60 inguru.

Orain, Koloniako Unibertsitateko (Alemania) Mario Fischer-Gödde buru duen eta ostegun honetan Science aldizkarian argitaratu duten nazioarteko ikerketa berri batek zehaztu duenez, arroka erraldoi hori Jupiterren orbitatik zetorren eta karbonato motako asteroide bat zen.

Italia, Brasil, Suedia, AEB, Austria, Erresuma Batua, Danimarka eta Belgikako ikertzaileek egindako diziplina anitzeko ikerketak agerian utzi du asteroide horren osaera; ugaztunek, hegaztiek, krokodiloek eta dortokek baino ez zuten bizirik iraun.

Aurkikuntzak, gainera, Chicxulub asteroidearen izaerari buruzko eztabaida zahar bat konpondu du, eta Lurraren eta harekin talka egin duten arroka estralurtarren historiari buruzko gure ulermena birmoldatu du.

Azken iraungipen masiboa

Lurrak hainbat suntsipen masibo jasan ditu, azkena duela 66 milioi urte izan zen, Kretazeo eta Paleogeno aroen arteko mugan, zientzialariek 'K-Pg muga' deitzen dutena.

Uste denez, Chicxuluben jo zuen objektuak, 6 eta 12 kilometro arteko diametroa duen asteroide erraldoi batek, gaur egun Mexikoko Golkoa den tokian Lurrarekin talka egin zuenak, funtsezko zeregina izan zuen desagertze horretan.

Harkaitz erraldoi horrek Hiroshima eta Nagasaki bezalako 10.000 milioi bonba atomikoren indarrarekin talka egin zuen, izugarrizko eztanda eta tsunami erraldoi bat sortuz, talka puntutik milaka kilometro hedatu zena, baita masa kontinentalen gainean ere.

Zientzialariek orain arte zona horretan bildu dituzten K-Pg mugako geruzetako sedimentu estratigrafikoek platinoaren taldeko (PGE) elementuen maila altuak dituzte, hala nola, iridioa, rutenioa, osmioa, rodioa, platinoa eta paladioa; Lurrean bakanak dira, baina meteoritoetan ohikoak.

PGE maila altu horiek mundu osoan aurkitu dira, eta horrek iradokitzen du inpaktuak hondakinak zabaldu zituela planeta osoan.

Zientzialari batzuek, ordea, urteak daramatzate ideia hau defendatzen: duela 66 milioi urte inguru Indiako mendebaldeko 'Trampas del Decán' izeneko eskualdean izandako erupzio batzuek eragin zutela desagertze hori, eta erupzio horiek hainbestekoak izan zirela, ezen hondamendia eragin ahal izan baitzuten.

Orain arte, K-Pg mugako PGEren proportzio espezifikoak bat datoz asteroideen inpaktuarekin sumendien jarduerarekin baino gehiago; hala ere, oraindik ez da ongi ezagutzen asteroidearen izaera, ez haren osaera, ez haren jatorri estralurtarra.

Meteorito-laginak konparatzen

Ezezagun horiek argitzen saiatzeko, Fischer-Gödde buru duen ikerketak K-Pg mugatik hartutako laginetan ohikoak diren isotopoak (Ru) aztertu zituen, eta azken 541 milioi urteetako asteroideen bost inpaktuen laginekin alderatu zituen, Arkaikoko aroko inpaktuekin (3.3.500 milioi eta 3.200 urte bitartekoak) lotutako antzinako esfera txikien laginekin (esferulak).

Taldea ohartu zen K-Pg mugako laginetan Ru-ren sinadura isotopikoak uniformeak zirela, eta bat zetozela estuki kondrita karbonazeoenekin (CC); horrek iradokitzen du Chicxuluben arroka, ziurrenik, kanpoko Eguzki Sisteman sortu zen C motako asteroide bat zela.

Asteroidea kometa bat izatea ere baztertu zuen analisiak.

Beste laginei dagokienez, Arkaikoko aroek iradokitzen dute inguru horretan talka egin zuten asteroideek CCren antzeko konposizioa zutela, eta horrek adierazten du kanpoko Eguzki Sistematik ere sortu zirela, eta Lurraren azken hartzekodun-etapetan eragina izan zuen materialaren zati bat izan zitekeela.

Azkenik, analisiek erakutsi zuten garai desberdinetako beste talka-leku batzuetan Ru konposizio isotopikoak agertzen zirela, barneko eguzki-sistemako S motako asteroideetatik (salikazeoak) etorriak.