- 2008an Hnuy Illa lana estreinatu zuten Tanttaka Teatroak eta Kukai Dantzak, Joseba Sarrionandiaren izenak polemika pizten zuen garaiak ziren eta kosta egin zitzaien ikuskizuna Estatuko hiri batzuetara eramatea. ETAkide izandako Euskal poetaren poemetan oinarritutako muntaia eguneratuta itzuliko da igande honetan eszenatokietara.
Donostiako Victoria Eugenia antzokian izango da Max Saria irabazi zuen lan honen berrestreinaldia, berrikusi eta eguneratuta. Soinu-banda Iñaki Salvadorrena da, eta Maria Berasarte eta Ruper Ordorikaren kolaborazioak izan ditu; Mikel Laboa zenaren ahotsa ere sartu du errezitatzen eta kantatzen.Ikuskizunaren zuzendari eta Tanttakako arduradun Mireia Gabilondok eta Kukaiko zuzendari Jon Mayak hitz egin zuten atzo, 1995ean argitaratua eta euskal literaturan mugarritzat jotzen den Hnuy illa nyha majah yahoo Sarrionandiaren liburuko poema batzuetan oinarritutako ikuskizunaren itzuleraz.
Liburua argitaratu zenetik 25 urte bete direnean, liburuaren berrargitalpena eta dantzaren bidez Sarrionandiaren unibertsoari egindako bisita berritu hau prestatu dira, 1985 eta 1995 artean idatzi zituen poemekin.
Horietan, Jon Mayak azaldu zuenez, Sarrionandiak "maitasuna, desamodioa, bakardadea eta erbestea" ditu hizpide. Batzuk Martuteneko espetxean idatzi zituen, ETAko militante izateagatik 20 urteko kartzela-zigorra jaso zuenean. Handik 1985eko uztailean egin zuen ihes, Imanol abeslariaren errezitaldi baten ostean, bozgorailu baten barruan ezkutatuta.
Gabilondok "poeta handitzat" jo zuen, eta "hori guztia gertatu izan ez balitz", "poeta ikaragarritzat" izango genuela.
Mayak aipatu duenez, estreinalditik pasatako hamabi urte hauek "bere mesederako izan dira", egungo egoera, ikuskizuna agertoki batzuetan aurkeztea kostatu zitzaien 2008kotik oso ezberdina delako. Zenbait lekutara iristerik ere ez zuten izan "garai hartan Euskaditik kanpo, eta baita barruan ere, beste euskal artista batzuei gertatzen zitzaien bezala", adierazi du dantzari eta koreografoak.
Hala ere, Hnuy Illak oso harrera ona izan zuen; Estatuko hainbat hiritan eszenaratu zen eta Parisera ere eraman zuten, baita Mexikora eta Uruguaira ere, besteak beste. 2009an Max saria irabazi zuen errebelazio ikuskizunaren sailean, eta Gabilondo zein Sarrionandia bera ere euskarazko antzerkigile onenaren kategorian izendatuak izan ziren.
Hnuy Illak orain hamabi urteko egiturari eutsi dio, ikuskizunaren zati garrantzitsua den ikus-entzunezko muntaia barne; baita dan-tzari kopuru bera ere. Orduko zazpietatik Alain Maya, Ibon Huarte, Nerea Vesga eta Urko Mitxelenak jarraitzen duten, eta berriak Aritz Lopez, Izar Aizpuru eta Leire Otamendi dira.
"Orain, berregin dugunean, nolabaiteko erantzukizun apartekoa duzu, ulertzen baita berritu baduzu hobetzeko dela", nabarmendu du Mayak.
Victoria Eugeniaren ostean, abenduaren 3an Bilboko Arriaga antzokian eskainiko da, eta 2021ean bira egiteko itxaropena agertu dute.
