- Jose Ramon Minondo goizuetarrak Olaberria burdinolara bidalitako gutunekin bi liburu argitaratu ditu Euskaltzaindiak. Gutun horiek erakusten dute euskara normaltasunez erabiltzen zela XVIII. mende amaierako eta XIX. mende hasierako merkataritza harremanetan.

Patxi Salaberri, Juan Jose Zubiri eta Iker Salaberri ikerlarien liburuak dira, Minondotarren gutunak: euskararen presentzia XVIII. eta XIX. mendeetako jarduera komertzialean izenburupean argitaratu direnak. 318 gutun ditu, eta Nafarroako Gobernuaren laguntzarekin kaleratu da.

Lanaren hiru egileek, Andres Urrutia Akademiako presidentearekin eta Mikel Arregi Euskarabidea Institutuko zuzendariarekin batera, prentsaurreko batean azaldu zuten atzo gutun horien balio handia, "testu erlijiosoak ez direlako, beste mota batekoak direlako, eta hori ez delako hain ohikoa idazki zaharretan".

Ildo horretan, Arregik Euskararen Akademiak egindako lana goraipatu zuen: "Gutun horien balioaz ohar-tzeko, gutun horien xehetasunak ulertzea komeni da, eta xehetasun horiek ezagutzeko eta aztertzeko, beharrezkoa da ikerketa sakona egitea, eta horixe da Akademiak beste behin ere lan bikoitz honekin egin duen ekarpena".

Arregik bezala, Andres Urrutiak ere testu horien garrantzia azpimarratu zuen, "besteak beste, euskara orain arte ezagututako gizarte eremuetan ez ezik beste batzuetan ere erabiltzen zela erakusten baitute; gainera, modu naturalean eta ohikoan erabiltzen zen, kasu honetan zirkularren bidez".

Urrutiak, gainera, xehetasun garrantzitsu bat ekarri zuen gogora, gutunak euskararentzat une zailean idatzi zirela: "José Ramón Minondok testu horiek idazten zituen bitartean (XVIII. mendearen amaieran eta XIX. mendearen hasieran), Espainiako lege-testuen behin-behineko bildumak debekatu egiten zien merkatariei gaztelaniaz idatzita ez zeuden liburuak editatzea".

Horrela, lehen liburua Paskual Rekalde euskaltzain osoaren hitzaurre batekin hasten da. Ondoren, Goizuetako Minondotarren berri ematen da eta familiaren zuhaitz genealogikoa erakusten da. Gutunen helburua "Oiartzungo Olaberria burdinolako kontuak zerrendatzea" zen, Patxi Salaberri euskaltzain osoak eta ikerlanaren egileetako batek azaldu zuenez.

"Oiartzungo Olaberria burdinolako arduradun Jose Ramon Minondok Juan Bautista Minondori kontuak idatziz eta gutun bidez zehazten zizkion, Artiku-tzako (Goizueta) Goitzarin burdinolaren jabea baitzen", azaldu zuen Salaberrik.

Ondoren, gutunen zerrenda ematen da, idatzi ziren dataren arabera ordenatuta, eta, jarraian, gutunen transkripzioa egiten da. "Guztira 318 gutun dira, batzuk laburrak, beste batzuk luzeak eta beste batzuk ez hain luzeak, eta batzuetan euskara da nagusi; beste batzuetan, berriz, oso modu txarrean erabiltzen dute", argitu zuen Euskaltzaindiko ikertzaile eta euskaltzainak.

Bigarren liburuan, hizkuntzari buruzko gai asko aztertzen dira: lehenik, morfologia nominala aztertzen da, eta, ondoren, aditz-morfologia eta sintaxia. Zati horren ondoren, hi-tzen ordenari buruzkoa dator, eta, gero, onomastikako gaiak biltzen dituena.

Azkenik, liburuan, testuetan ager-tzen diren hitzak biltzen dituen hiztegi bat dago, erreferentzia eta laburdurez gain.