"Oso triste gaude gertatzen ari denarekin. Jendea ez dago kontzientziatuta"

Nola zaudete osasun-langileak hirian koronabirus kasuen gorakadaren ondoren?

-Oso triste gaude gertatzen ari denagatik. Jendea ez dago kontzientziatuta; ez da konturatzen gertatzen ari denaz, ezta datorrenaz ere. Infekzio-foku isolatuak dirudite. Bai, agian foku isolatuak dira, baina jende askok eragiten dituenak. Ospitalean lanak egin dira azken aldian koronabirusa egon zen solairu batean; ohe gehiago jarri dituzte paziente gehiago artatu ahal izateko, behar izanez gero. Ospitaleetan prestatzen ari gara etorri daitekeenagatik.

Santiagoko ospitalean ere ari zarete covid pazienteak artatzen, azken boladan bezala?

-Oraintxe bertan bi paziente ditugu. Baina, printzipioz, Txagorritxun kasuak areagotzen hasten direnean baino ez dira etorriko Santiagora, azken aldian egin genuen bezala.

Zure kasuan, gaur egun, kontsultetako erizaina zara, eta ez zaude harreman zuzenean covid pazienteekin. Kasuak areagotzen doazen heinean, gaixo hauek bakarrik artatzen dituzue?

-Baliteke hori gertatzea, azken aldian bezala. Kasuak gehitu ahala, kontsultak ezeztatuko dira eta gainerako gaixoekin birkokatuko gara. Erizain eta mediku batzuei covid solairura edo gainerako pazienteekin joatea toka dakiguke. Baina, jakina, logikoena da gure lanetik ateratzen bagaituzte gaixotasun horrekin lanean ari diren lankideen lana indartzeko izatea.

Zein da ospitaleetan bizi den egungo egoera?

-ZIU ez dago beteta oraindik, falta da horretarako. Baina, jakina, ZIUn paziente bakarra egotea gehiegi da abuztuan egoteko, hilabete honetan ez genuen uste koronabirus kasurik egongo zenik edo ez erritmo honetan, behintzat. Mugikortasunaren eta, batez ere, familiaren mugikortasunaren artean, berragertze handiaren arazoa izan dela uste dut. Indarrean dauden neurriak errespetatu ez duten gazteen kopurua ere arazo handia izan da. Helduak ere badaude, noski. Baina bolada honetan, covidekin ospitaleratuta daudenak oso gazteak dira, eta horrek tristura ematen digu. Hau da, ospitaleratuta egon direnak gazteak izan dira eta oraindik badaude. Horixe da olatu berri honen desberdintasuna. Lehen gazte gutxiago gaixotzen ziren, gazteek lehenago sortzen baitute immunitatea edo hori diote.

Zuentzat gogorra izango dela suposatzen dut. Gainera, atseden hartzeko astirik izan duzue?

-Ospitale honetan ez gaude hain larri kutsatze horiekin, beste gaixotasun eta larrialdi batzuk artatzen jarraitzen dugu. Txagorritxun inoiz ez diote utzi koronabirusa duten pazienteak izateari. Alerta hor dago beti. Lehen, konfinamenduaren ondoren, kasu gutxi zeuden, baina oraindik ere bazegoen. Uztailean asko areagotu ziren. Eta abuztuan gehiegi, lar. Ez gara gertatutakoaz errekuperatu eta berriro ere oso lanpetuta gaude koronabirusari aurre egiten. Osasun-langile askok ez dute oporrez gozatzeko astirik izan. Pandemiaren egoera eta arazoa kalean ikusten ari gara. Txalo asko eta nora iritsi garen. Antza denez, txaloak faltsuak ziren. Babes neurriei kasurik egiten ez dieten herritarrak, orain ez dira inorengan pentsatzen ari. Zentzu horretan, haserre gaude.

Arduragabekeria min handiagoz ikusten duzue.

-Jakina. Joan den egunean tabernan egon nintzen, edari bat eskatzera sartu eta beste neska bat sartu zen. Ez zeukan maskara jantzita. Begira geratu nintzaion, harrituta. Eta tabernako jabeak maskara janzteko esan zion. Neskak terrazako mahaian zeukala erantzun zion, horrekin nahikoa balitz bezala. Azkenean, haren bila joatera behartu zuten. Baina pertsona asko ez dira konturatzen oso garrantzitsua dela jartzea eta ezarritako neurri guztiak betetzea. Kontzientziatuta dagoen jendeak jantzi egiten du, eta maskara janzten du etxetik irteten denetik berriro sartzen den arte. Beste ba-tzuei, ordea, ez axola zaie. Esaterako, telefonoz hitz egiteko, normalean maskara kentzen duzu?

Ez.

-Ba nik ikusi dut jendea hori egiten. Telefonoz hitz egiteko maskara jaisten duena, txorakeria hutsa da. Taberna batera sartzen bazara, artatzen zaituenari zor diozun errespetuagatik utzi jantzita. Kentzea zentzugabekeria bat da. Hori egiteagatik, azkenean uste genuena gertatu da. Jendeak esaten duelako gazteek irten egin behar dutela. Eta benetan gozatu egin behar dute, baina buruarekin, arau batzuekin. Arduragabekeriak garesti ordain daitezkeelako; arduragabekeria batek zure aitona hil dezake.

Beldur zarete ospitaleak beteko ote diren ikastetxeak ireki ondoren?

-Ez dakit. Nola jokatuko dute neska-mutilek? Kontua ez da ez dutela kasurik egiten. Baina nola ez dute elkarrekin partekatuko, beti partekatzen erakutsi badiegu? Orain koronabirusagatik ezin dutela esan arren, ez dute ulertuko. Eta normala da, umeak dira. Oso egoera zaila da, benetan oso zaila.

Prestatuago gaude datorrenari aurre egiteko?

-Bai, baietz uste dut. Botika gehiagorekin, badakigu nola tratatu behar den birus hau, badakigu koronabirusaren portaera,... baietz uste dut. Gainera, orain denetarik daukagu, maskarak, arnasgailuak, norbera babesteko ekipamenduak, denetarik. Hau da, egun orain ospitalea hornituta dago, baina ez dakigu zer gerta daitekeen kutsadurek gainezka egiten badute. Ezin da jakin zer etorriko den.

Nola egiten diozue aurre larrialdietan zuek babesteko edo paziente bat kontsulta batera doanean?

-Prebentzio neurri asko egiten ari gara. Ospitalean sartuko diren pertsona guztiei lehenago egiten zaie PCR proba. Paziente batek positibo ematen badu, oraingoz Txagorritxuko ospitalera eramatea erabaki dute. Oraingoz behintzat.

Kontsultak ezeztatzen hasi dira?

-Ez. Normal ari gara lanean, kon-tsulta ireki zeneko lan-erritmo berean.

Aldez aurretik kontsultara doazen pazienteek egiten al dute PCR proba zuen segurtasunerako?

-Bai. Berme bat da, baina ez %100ean; izan ere, pazienteek proba egiten dute eta batzuk ez dira etxean geratzen; beraz, kutsatzeko arriskua dago, baina ohikoena etxean geratzea da, eta etortzen direnean negatiboak izaten jarrai-tzen dute. Osasun-langileentzat, behintzat, froga berme bat da. Babestuta sentitzen gara.

Aurrerapen handia da.

-Bai, noski. Baliabide asko jartzen ari dira medikuak eta osasun-langileak babestuta egon gaitezen eta pazienteak ere haien artean ez kutsatzeko.

PCR probaz gain, ba al dago beste probarik kontsultara sartu aurretik?

-Bigarren bat, bai. Pertsona bat kontsultara etortzen denean, hasierako galdetegi bat egiten zaio barruan sartu aurretik.

Zer galdetegi mota?

-Galdetzen zaie ea covid jendearekin egon diren, ea sukarra, eztula edo sabeleko mina izan duten azken egunetan. Paziente askok ez dute ulertzen zergatik egiten dizkiegun hainbeste galdera PCRa egin ondoren, baina guretzat seguruagoa da horrela jokatzea.

Eta uste al duzue kontsultara joan nahi duen paziente batek ez duela gezurrik esaten?

-Gerta daiteke, noski. Baliteke pertsona batek nahi izatea guk artatzea eta galdetegi horretan gezurra esatea, badakielako covid sintomekin ez diogula kontsultara sartzen utziko. Hala ere, orain galdetegi hori egiteko PCRa ere egin behar da eta horrek are berme gehiago ematen dizkigu.

Inoiz gertatu al zaizue zuen kontsultara covid gaixoren bat joan izana ondo zegoela esanez?

-Bai, emakume batekin gertatu zaigu PCR proba hain azkar egiten ez zenean. Emakume batek esaten zuen ez zuela sintomarik eta tenperatura hartzean sukarra zuela. Etxera joateko esaten genion kontsultara sartu gabe. Egun batzuk geroago berriro deitu genionean, 37,2ko tenperaturarekin jarraitzen zuen. Azkenean, koronabirus proba egin genion. Baina neurri horiei esker ez zen kontsultara sartu. Orain protokoloak askoz gehiago babesten gaitu, eta PCRrekin, zerbaitetan gezurra esaten diguten arren, seguruago lan egiten dugu. Hala ere, ez dut uste gezurra esatea ohikoa denik. Argi dago pazienteren bat, agian, kon-tsulta bertan behera uzteko beldur dela, eta horregatik gezurra esaten du baina ez da ohikoa. Gainera, kontsultetara ez etortzea nahiago duten pazienteak ere aurkitu ditugu, kutsatzeko beldur direlako. Edo PCR proba egin nahi ez duten beste paziente batzuk. Denetarik ikusten eta errespetatzen dugu.

Estresatuta zaudete?

-Ez, ia ez dugu horretaz hitz egiten. Egiten diren arduragabekeriak komentatzen ditugu, baina besterik ez. Behintzat kontsultan gaudenak, agian Txagorritxun bai.

Koronabirusa pasatu duzunez, badakizu zein gaizki pasatzen den. Berriz kutsatzeko beldur zara?

-Ez, lehen ere ez nintzen beldur. Zuhurtzia dut nire familia babesteko, baina beldurra ez. Gaixo hauek zaintzera bidaliko banindute, zalantzarik gabe joango nintzateke. Nire lana da. Gaixotasun hori arriskutsua da sortzen dituen heriotzengatik, baina nire lanbidea aukeratu nuenean horrela zela banekien. Tuberkulosiak ere arta-tzen genituen, meningitisak ere bai.

Koronabirusa gogorragoa da heriotza asko eragiten dituelako. Baina gaixotasun asko ikusi ditugu. Nire lanbidea da eta inoiz ez nioke ezetz esango nire lanaren edozein alderdiri. Ez gara beldur. Pentsa ezazu paziente bat beldurrez etor-tzen bada eta gu urduri ikusten bagaitu, orduan zer? Ez dugu ezer aurreratzen horrela. Gure lana etortzen direnak zaintzea da.

Nola uste duzu egongo garela neguan?

-Ez dakit, oso zaila da jakitea gainezka egongo garen ala ez. Ez dakit txertoa ordurako iritsiko denik. Edonola ere, garai zailak datoz.

Errespetua galdu diogu koronabirusari?

-Bai, uda delako. Jendeak gozatu nahi du, datorrena datorrela. Hain urte erdi gogorraren ondoren, jendeak oporrak eta atsedena nahi ditu, baina ez dakite asko dugula jokoan, birusak ez baitu atsedenik, erne egoten da uneoro, eta deskuiduak oso garesti ordain daitezke. Ikusten ari gara; abuztuan eta kutsadurek gora egiten dute etengabe.

Zerbait esan nahi diozu gizarteari?

-Bai. Prebentzio-neurriei kasu egin behar zaie. Mesedez. Ez partekatu, ez eman musurik. Gutxi ikusten dituzuen senideak ere ez besarkatu.

Denok batera babesteko unea da. Ezin dugu lan guztia bakarrik egin. Ez du ezertarako balio gu koronabirusaren aurka borrokatzeak, baldin eta gazte asko kalera ateratzen badira eta prebentzio-neurriak betetzen ez badituzte, eta gero aitona-amonak bisitatzera joaten badira.

Zaila da. Ez dira neurri errazak, adibidez besarkada ez ematearena.

-Badakigu, baina guztion onerako egin behar da.

Maskara ere zaila da askorentzat; itotzen direla diote askok.

-Gehiago itotzen du ZIUn pazienteei jartzen diegun hodiak.